In de Natuurlijke Moestuin is de bodem en het bodemleven heel belangrijk, dat heb ik al verschillende malen geschreven. En een van de belangrijkste en bekendste organismen in de bodem is de regenworm, ook wel de dierlijke ploeg genoemd.

Omdat ik erg geïnteresseerd ben in het functioneren van de bodem en het bodemleven, heb ik begin dit jaar het boek ‘Teaming with Microbes

‘ gelezen. Hierin worden heel uitgebreid en toch fascinerend de verschillende vormen van bodemleven beschreven, waaronder ook de  regenwormen.

De uitleg over regenwormen was echter redelijk beperkt en deze diertjes worden als immens belangrijk omschreven in elk boek over permacultuur, biologisch en ecologisch tuinieren. Op mijn zoektocht naar een boek dat enkel over regenwormen gaat ben ik eigenlijk maar weinig boeken tegen gekomen. Sommigen hiervan werden in de commentaren dan ook nog eens vergeleken met het boek van Charles Darwin over regenwormen uit 1881: The Formation of Vegetable Mould Through the Action of Worms

.

De beslissing was dan ook snel genomen om eerst dit boek te lezen en daarna misschien nog een ander boek over regenwormen te zoeken.

The Formation of Vegetable Mould Through the Action of Worms

Het boek is gemakkelijk te kopen via internet, maar omdat het copyright op het boek is vervallen kunt u het ook heel gemakkelijk vinden in pdf, zowel de ingescande originele versie als de ingetypte ‘modernere’ versie.

Het boek begint met een uitgebreid gedeelte over de verschillende gewoontes van de regenworm: reactie op geluid, licht, aanraking, … Ook een hele uitleg over de manier waarop een regenworm een blad vastneemt en in de grond trekt. Door het bijhouden van enorm veel waarnemingen probeert Darwin statistisch te bewijzen dat een regenworm over enige intelligentie beschikt en het blad bewust op een bepaalde manier vastneemt (Dit is echter door later onderzoek weerlegd).

Soms wordt het langdradig maar er zijn toch veel interessante feiten over de levenswijze van de regenworm te lezen. Wees hierbij ook gewaarschuwd dat de boekversie van 2010 geen grafieken en tekeningen bevat, de ingescande originele versie wel! Deze tekeningen en grafieken zijn toch cruciaal en het stoort dat deze in de laatste uitgave niet zijn opgenomen.

Mijn AHA-moment

Vanaf hoofdstuk 3 vond ik het boek zeer interessant worden en werd de hoeveelheid aarde bestudeerd die wormen naar het oppervlak brengen. Tijdens het lezen hiervan had ik een soort AHA-moment.

Ik wist wel dat wormen enorme hoeveelheden grond aten tijdens het doorkruisen van de grond en mulchlaag. Deze grond wordt dan door de ingewanden van de wormen omgevormd tot mineraalrijke grond die onderling sterk gehecht is – belangrijk voor aggregaatvorming en de structuur van de bodem! Maar dat deze grond ook effectief allemaal naar boven aan het oppervlak werd gebracht, daar had ik eigenlijk nooit bij stilgestaan. En dat de hoeveelheden grond die regenwormen naar boven brengen zo immens is, had ik al helemaal niet verwacht.

Via verschillende langdurige waarnemingen berekent Darwin de hoeveelheid grond die een regenworm per jaar naar bovenhaalt en welke gevolgen dit heeft op stenen in het landschap en in latere hoofdstukken bekijkt hij ook de gevolgen voor ruïnes van de Romeinen.

Conclusie

Het is een redelijk kort boek (ongeveer 100 blz.) en is dus redelijk snel uitgelezen. De taal is Engels van 2 eeuwen geleden, wat het soms wat moeilijker maakt om te lezen. Toch wil ik het u uitdrukkelijk aanraden indien u iets meer wilt weten over regenwormen. Niet alleen de regenworm wordt uitgebreid bestudeerd en beschreven, maar ook het stuk over het naar boven brengen van grond, het begraven van stenen en de invloed die regenwormen hebben gehad op het vormen van onze bodems door de eeuwen heen is heel interessant.

Wel raad ik u aan om de online versie te lezen en niet het boek.

Online versie: The Formation of Vegetable Mould Throuhg the Action of Worms (Het laden duurt even en u moet een beetje geduld hebben voordat de laatste pagina is geladen)

Volgende Stap?

Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!