Voor plezier en eenvoud in de natuurlijke moestuin
Het artikel waarin ik uitleg op welke manier ik aan combinatieteelt doe, heeft vele reacties opgeleverd. De voornaamste vraag was of ik enkele specifieke combinaties konden geven die ik dikwijls op mijn bedden gebruik.
Vooraleer ik enkele combinaties geef die ik gebruik, is het belangrijk om eerst uit te leggen op welke manier ik zaai. En dan bedoel ik niet met de hand of met één of ander zaaitoestel. [Read more…]
Mijn ouders zijn in 1996 gestart met het project ‘Yggdrasil’ en hebben altijd geprobeerd om via rondleidingen, workshops, cursussen en lezingen mensen warm te maken voor een natuurlijke manier van tuinieren.
Omdat daden luider klinken dan woorden hebben ze geleidelijk een domein van 2 ha helemaal omgevormd tot een tuin waar iedereen een natuurlijke moestuin in de praktijk kan bekijken. Want je kunt wel veel lezen in boeken, maar zolang je het niet zelf [Read more…]
Een Natuurlijke Tuinier probeert via planning en doordachte technieken zoveel mogelijk werk uit handen te geven en de natuur zoveel mogelijk zelf te laten regelen. Uiteraard zijn er bezigheden zoals zaaien, planten en oogsten die u zelf moet doen.
Maar wat als ook bij het zaaien en planten het werk sterk kan worden vereenvoudigd? Wat als u in het vroege voorjaar een stuk kunt inzaaien, een stuk waar een volledig jaar geen onkruid groeit? [Read more…]
Dit is het laatste artikel in de reeks: Antwoord op Uw Vragen (Bekijk vorige delen: Deel I en Deel II)
Er zijn nog enkele vragen bijgekomen in de reacties, die zal ik hieronder beantwoorden. Indien u een vraag had gesteld en ik heb deze niet beantwoord in één van de drie artikels, laat dan iets weten en ik plak het er vanonder nog bij :-).
En de hoofdvraag die ik heb is eigenlijk , jij plant en zaait alles door elkaar, en ik wou dit ook gaan proberen , maar hoe begin je daaraan omdat alles toch niet tegelijkertijd uitkomt of even snel groeit .
Alles groeit inderdaad niet even snel. Wij hebben onze bedden opgedeeld in verschillende stukken, telkens een 2-tal meter lang. Dit noemen we eilandjes (het kind moet een naam hebben). In de winter wordt de planning opgemaakt: wat we waar gaan zaaien en telkens worden de bedden opgedeeld in eilandjes. Elk eilandje wordt dan volgeplant met groentesoorten die allemaal gelijktijdig geplant of gezaaid moeten worden.
Wanneer we dan in april of mei beginnen planten en zaaien wordt 1 eiland ineens vol gezaaid en geplant. Hierdoor kan je vooraf je combinaties plannen en moet je achteraf geen kleine plantjes planten tussen volwassene planten.
Wanneer het groeiseizoen verder vordert, wordt een eiland geleidelijk leeg geoogst. Wanneer we dan later op het seizoen nog dingen bijplanten en bijzaaien, hebben we geen planning meer om te volgen. Hier en daar zijn dan enkele lege plaatsen ontstaan na het oogsten, deze worden dan beplant naargelang het uitkomt.
De leeggekomen plaatsen worden zo opgevuld en je kunt blijven combineren.
De verschillende combinaties van planten op 1 eiland kan je elk jaar opnieuw gebruiken, eens je enkele goedwerkende combinaties hebt gevonden, kunt u elk jaar uw eilandjes kopiëren op een andere plaats en is het voorbereidende werk in de winter snel gedaan.
Dierlijke mest van koeien, kippen, paarden, … is een rijke meststof en kan niet rechtstreeks op bedden gebruikt worden. Wel ideaal is deze mest om te gebruiken in de composthoop.
Ik vermoed dat veel mensen die tuinieren ook een composthoop hebben en al hun snoeiafval, onkruid, grasmaaisel en bladeren verzamelen en gebruiken om compost van te maken. U weet waarschijnlijk ook dat een composthoop best hoge temperaturen bereikt om alle onkruidzaden en pathogenen te doden. Enkele uren 65 °C is voldoende maar het bereiken van deze temperatuur is niet altijd vanzelfsprekend.
Wanneer u stalmest van koeien, paarden, ezels of kippen kan gebruiken om de composthoop op te zetten, gaat deze werken als een compostversneller. De mest zit immers tjokvol voedsel voor micro-organismen en bevat al een grote verscheidenheid aan leven.
Na enkele maanden heeft u mooie compost die onkruidvrij is, de goede eigenschappen van de stalmest zijn overgedragen aan de compost. Deze compost is ideaal om te gebruiken op uw permanente bedden.
Wie is ingeschreven voor mijn nieuwsbrief heeft hier al een tekening van gezien en een korte uitleg over gekregen:
De indeling volgens een takkenstructuur zorgt er eigenlijk voor dat het oppervlak aan paden in uw tuin tot een minimum wordt herleid. Wanneer u naar de tekening kijkt, dan valt op dat er wordt vertrokken van een breed centraal pad dat vertakt en steeds smaller wordt om op verschillende plaatsen dood te lopen.
De structuur heeft wat weg van de centrale stam van een boom die overgaat in takken die verder vertakken, …
De paden die veel betreden worden zijn breed, paden waar u maar enkele keren per jaar komt, kunnen heel smal zijn. Doordat u de belangrijke paden breed houdt, kunt u zich toch moeiteloos verplaatsen in de tuin met kruiwagens en ander materiaal. Maar een heel groot deel van de paden gebruikt u niet veel en deze kunnen dus veel smaller worden. Hierdoor wint u veel ruimte en wordt uw tuin veel efficiënter bewerkt.
Voordat u begint met het aanleggen van deze boomstructuur, moet u altijd even nadenken over belangrijke looprichtingen, welke ingangen u wilt hebben in de tuin, waar u dikwijls komt en ook moet u rekening houden met de persoon die het meeste in de tuin werkt. Hij/Zij moet overal comfortabel aankunnen, een groot persoon zal dus nog minder paden nodig hebben!
De indeling van de boomstructuur hangt niet af van wat u wilt zaaien, het hangt enkel af van wat uw belangrijkste paden zijn.
Wij hebben 2 kleine plastic tunnels waar we in de winter veldsla en winterpostelein in kweken. Wanneer deze planten weg zijn, zetten we sla, peterselie en vroege bloemkool.
Na de bloemkool komen de tomaten, paprika’s, pepers en aubergines. Dit zijn allemaal planten die in onze streken buiten niet dikwijls succesrijk zijn.
Het is inderdaad perfect mogelijk om gewoon een gat te maken en daar in te planten, zelfs in een gazon. Maar het gras gaat grote concurrentie zijn voor uw groenten en deze verstikken. Afdekken met karton en stro lost dit probleem grotendeels op.
Wel zou ik rond de plantjes zelf toch ook een stuk opkuisen, zodat ze niet direct overgroeid worden, maar zelf eerst kunnen aansterken voordat ze de concurrentie moeten aangaan met gras.
Het eerste jaar gaat uw opbrengst nog niet echt gigantisch zijn, de concurrentie met het afstervende (bedekte) gras speelt toch verschillende maanden. Het tweede jaar van bedekking gaat de grond onder het stro overal perfect zijn en bent u echt vertrokken met de moestuin.
Ik ben van plan om na de ijsheiligen een haag van fruitbomen en bessen te planten. De bedoeling is om zaad rechtstreeks in de grond te planten en vervolgens te enten. Twee vragen hieromtrent:
1) er wordt aangeraden om ook stikstof- toevoegende planten te zaaien zoals de legume familie. Echter, ik dacht begrepen te hebben dat fruitbomen het nuet goed doen in stikstofrijke grond. Klopt dit?
2) Als ik begin mei plant, zullen de boompes dan voldoende ver zijn tegen de eerste vorst in oktober of november?
Mijn ervaring met fruitbomen zelf opkweken is beperkt. Ik kan u hier dus geen antwoord op geven. Waar u hierover wel de juiste informatie gaat vinden is op volgende site: De Houtwal.
Dit is het dan, ik hoop dat u allemaal klaar bent om het nieuwe plantseizoen met beide handen vast te pakken en er goed tegenaan te gaan. Het opstarten zou nu toch al iets vlotter moeten gaan. Wanneer u tijdens de volgende maanden toch nog vragen heeft of kleine probleempjes tegenkomt, zet u deze maar in de reacties onder een artikel of stuur mij even een mailtje (Contact).
Volgende Stap?
Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!
Dit artikel is een vervolgartikel met antwoorden op enkele veel gestelde vragen. Het eerste deel vind je hier: Antwoord op Uw Vragen.
Het planten en zaaien in stro verschilt niet wezenlijk van het zaaien en planten zoals u het in de gewone grond zou doen. Het enige verschil is dat u het stro moet opzijschuiven zodat u de blote aarde ziet. Hier kan u dan in planten of zaaien.
Wanneer u iets plant mag het stro ook weer direct bijna dicht geschoven worden. Laat de plant zelf vrij zodat de stengel of het blad van de [Read more…]
Het weer legt alle werk in de tuin weer stil, tijd genoeg om nog wat te lezen over het hoe en waarom van Natuurlijk tuinieren.
Wat mij opvalt aan de vragen en problemen die ik meestal krijg is dat er veel onduidelijkheid is over hoe je moet starten. Velen weten wel dat je uw stuk grond kunt afdekken met karton en daarop een soort mulch – meestal stro.
Maar hoe het daarna verder moet is blijkbaar [Read more…]
Regelmatig wordt mij de vraag gesteld of wij aan teeltwisseling en combinatieteelt doen en welke regels wij hiervoor volgen. Mijn antwoord hierop is eigenlijk heel simpel: wij doen niet aan teeltwisseling of de gangbare combinatieteelt.
Geen teeltplannen waarin je 7 jaar moet teruggaan om zeker geen knolvoet te krijgen op uw kolen, geen boeken doorspitten om tegengestelde adviezen over mogelijke combinaties te krijgen, geen ingewikkelde combinaties opzetten die niet werken, geen plantengildes uitdokteren, afgekeken van buitenlandse combinaties die in onze streken en gronden niet werken.
Ik verzeker u: het maakt het tuinieren veel eenvoudiger en aangenamer.
Maar we doen het wel op een andere manier, want de basisgedachte achter teeltwisseling en combinatieteelt is wel juist. Alleen vertrekt u vanuit een verkeerde visie wanneer u wisselteelt en de gangbare combinatieteelt toepast.
Kijk immers naar de natuur: monocultuur bestaat hier niet. In de vrije natuur worden planten ook niet om de zoveel jaar verwisseld van plaats. Alles groeit door elkaar waardoor deze behoefte helemaal niet bestaat. Want waarom wordt wissel- en combinatieteelt toegepast? Om te zorgen dat er geen opbouw is van kwaadaardige bodemschimmels, van slechte aaltjes en luizen en dat één soort groenten geen tekorten krijgt van een bepaalde voedingsstof door altijd op dezelfde plaats te staan.
In de natuur staat alles door elkaar waardoor een plaagopbouw zeer moeilijk is en zelden voorkomt en specifieke voedingsstoffen geraken niet uitgeput door de diverse afname en toename van voedingsstoffen door het uitgebreide scala aan planten.
Door niet alles mooi in groepen, blokken en rijen te zetten maar door alles door elkaar te zetten. Het resultaat lijkt dan misschien wanordelijk maar het is eigenlijk een zeer goed geordende wanorde (klinkt een beetje raar :-)).
Alles wordt op organische lijnen gezaaid en geplant (geen rechte lijnen!) in specifieke combinaties. Deze combinaties spitsen zich niet toe op specifieke plantcombinaties maar op combinaties van verschillende kenmerken van de planten:
Sommige insecten, waaronder luizen, hebben bv. een voorkeur voor zacht, lichtgroene of gele bladeren zoals nieuwe scheuten. Indien u deze soorten planten tussen gewassen met een rood, blauw of paars blad zet dan zijn de groene bladeren een beetje verstopt en worden ze niet gemakkelijk gevonden door de plaaginsecten.
Omdat er ook geen grote groepen van dezelfde planten bij elkaar staan, gaat een plaaginsect dat zijn voedselplant heeft gevonden zich ook niet explosief kunnen vermeerderen omdat hij niet direct een nieuwe voedselbron vindt. Hierdoor blijven plaaginsecten meestal onder controle en verrichten ze weinig schade.
Sterke geuren stoten sommige insecten af. Zo worden prei, ajuinen, bieslook, koriander, basilicum en andere sterk geurende planten gebruikt om insecten af te schrikken en met hun geur andere geuren te camoufleren. Hieruit is ook de bekende combinatie van wortelen en ajuinen afkomstig. De geur van de ajuinen verwart de wortelvlieg, de geur van de wortels misleidt de ajuinvlieg.
Door deze planten tussen andere soorten te zetten en hier en daar kruiden in de groentebedden te zetten, kunt u de zoekende plaaginsecten gemakkelijk verwarren waardoor ze hun voedingsplant niet vinden.
Elk plaaginsect heeft zijn eigen voorkeur: sommige hebben graag het zachte blad van sla, spinazie, kolen en jonge scheuten, anderen hebben liever een stevig blad of een behaard blad. Door de structuur van de bladeren af te wisselen, geraken de insecten verward en kunnen ze minder gemakkelijk hun eigen geliefkoosde bladsoort vinden.
Zo kunt u dus zachte bladeren afwisselen met harde, geribbelde bladeren, met behaarde bladeren, …
Dit vierde en zeer belangrijke punt heeft vooral gevolgen voor de productiviteit van uw tuin en naar de noodzaak voor wisselteelt.
De bedoeling is om beter gebruik te maken van alle dimensies in uw tuin. Zo kunt u planten met een verschillende worteldiepte afwisselen. Ze gaan niet concurreren onder de grond omdat hun wortels verschillende dieptes bestrijken. Hierdoor kunt u planten dichter bij elkaar zetten wat verschillende voordelen heeft zoals een hogere opbrengst en een betere bedekking van de bodem.
Ook bovengronds kunt u zo combinaties maken met hogere, zonminnende planten (tomaten, paprika) en lagere schaduwminnende planten zoals sla. Wanneer u ook de tijdsdimensie erbij neemt kunt u combinaties maken tussen planten die snel oogstklaar zijn en geoogst worden voor de trager groeiende planten de beschikbare ruimte dichtgroeien. Denk hierbij aan een combinatie van sla en kolen. Ook hierdoor wordt de opbrengst van uw tuin verhoogd.
Omdat alles door elkaar groeit moet u niet de moeite doen – het is trouwens onmogelijk – om een teeltwisseling op te stellen. Alle planten staan in kleine hoeveelheden overal en zorgen dat plaaginsecten (bijna) nooit boven een kritische drempel komen. Hierdoor moet u niet ingrijpen en gaat u niet veel schade oplopen.
Wanneer u bovenstaande basisprincipes gebruikt kunt u alles in uw tuin combineren zoals u wilt, u moet wel een beetje plannen maar zit niet vast een combinaties en teeltwisselingen. Denk een beetje na, leer uit uw ervaringen en het zaaien en planten gaat veel eenvoudiger en sneller.
Volgende Stap?
Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!
Ik heb vroeger zelf al enige ervaring gehad met het proberen combineren van een drukke job, een jong gezin, een nieuwbouw en een moestuin. En ik kan u zeggen dat het verre van eenvoudig is!
Het begin is meestal nog eenvoudig: na de winter kunt u alles mooi opkuisen, de bedden een nieuw laagje compost geven en de braambessen en najaarsframbozen gemakkelijk snoeien. In maart gebeurt er nog niet veel in de tuin en kunt u op enkele mooie lentedagen alle werk wel klaren.
Maar dan komt het voorjaar waarbij er vanalles moet geplant en gezaaid worden, het onkruid schiet overal op [Read more…]
Mijn zoon is gepassioneerd door fietsen en zijn helden zijn Sven Nijs, Niels Albert en Kevin Pauwels. Bij hem op de kamer geen ridders en dinosaurussen maar posters en foto’s van cyclocrossers. Vanzelfsprekend volgt hij een opleiding BMX en hiervoor moet hij donderdag 1 uur gaan trainen en ‘s zondags maar liefst 2,5 uur.
Hij rijdt nog maar sinds vorig najaar en zit samen met 11 anderen in de beginnersgroep. Waar ze zich hele trainingen mee bezig houden is de start.
Alle oefeningen zijn in een of andere vorm een deel van het startproces wat bij BMX’en heel belangrijk is. Aangezien een parcours maximum 400 meter lang is [Read more…]
In de vorige blogpost heb ik al uitgelegd dat de basis van onze eigen zaai- en plantkalender de VELT-kalender vormt. Hierbij houden wij ook rekening met de kalender van Maria Thun, de kosmische kalender.
Er is echter nog een derde soort kalender, de fenologische kalender, die ook belangrijk is. Ik heb hier vroeger al een uitgebreide uitleg over gedaan: De Natuurlijke Kalender. Het komt er eigenlijk op neer dat u naar de natuur kijkt om te weten of het tijd is om te zaaien of te planten.
Volgt u nog? Hieronder enkele voorbeelden om de natuurkalender te verduidelijken, daarna enkel voorbeelden om de combinatie van de drie kalenders in de praktijk uit te leggen. [Read more…]