De aardpeer, topinambour in het Frans, is familie van de zonnebloem. Zoals de meeste Helianthussoorten komt ook de aardpeer uit Noord- Amerika. Ze komt er voor van Ontario en Saskatoon tot verder zuidwaarts in Georgia, Tennessee en Arkansas.

Ze was basisvoedsel voor de Indianen die ze soms kweekten, alhoewel ze vaker de wortels van wilde planten verzamelden. In het begin van de 17de eeuw werd ze verspreid in Frankrijk, 10 jaar later in Nederland.

Het is een hoge, doorlevende plant met rechte, stevige stengels tot 2 à 3 m hoog. Ze heeft ovale, langwerpige bladeren, bedekt met ruwe haren. Ze bloeit in juli – augustus. De bloemen staan in hoofdjes, zijn geel en vormen geen zaad in ons klimaat.

Aan het eind van de wortels vormen zich de wortelknollen die gegeten worden. Het zijn onregelmatig gevormde, vrij grote en licht bruine of violette knollen met een dunne huid die niet verkurkt.

Vele rassen

Er zijn zo’n 200 verschillende aardperenrassen. Oude rassen zijn vaak heel knobbelig en moeilijk te reinigen. Er bestaat een selectie op de langwerpige vorm ‘Fuseau’. Het is één van de beste oudere rassen. De smaak van de verschillende rassen is bijna dezelfde.

Het is een zeer gemakkelijke plant om te kweken. Ze groeit op vochtige plaatsen in goede grond maar ze stelt weinig eisen. In zware grond zijn ze vaker knobbelig en onregelmatig gevormd. Ze groeit overal waar graan wil groeien. Ze houdt van volle zon maar ze verdraagt ook schaduw. Ze is winterhard. De plant kan dus het hele jaar door in de grond blijven, ook de knollen.

De knollen worden in februari of maart geplant, later planten geeft een lagere opbrengst. Het beste plantgoed weegt ongeveer 50 g. Men plant 10 cm diep op 20 cm van elkaar en 50 cm tussen de rijen. In het voorjaar beginnen de stengels te groeien die tot stevige stengels van 3 m. hoog kunnen uitgroeien.

Als ze op een winderige plaats staan is het goed ze van een steun te voorzien, anders waaien ze om want ze wortelen zeer oppervlakkig. Sommige variëteiten komen tot bloei in de nazomer. De bloemen lijken kleine zonnebloemen.

Oogsten

De knollen beginnen zich te vormen in augustus, maar kunnen best geoogst worden van zodra de vorst het loof heeft doen afsterven of vanaf een maand na de bloei. Pas dan zijn ze volgroeid. Ze kunnen gebruikt worden vanaf november tot en met februari. Ze zijn best na enkele keren vorst omdat door de kou het zetmeel wordt omgezet in suikers en dit geeft ze een betere smaak. Je laat best de knollen in de grond tot gebruik omdat ze niet zo gemakkelijk bewaren na de oogst. In de grond kunnen ze zonder schade de vorst doorstaan en ze worden er zelfs zoeter op. Het is zeer moeilijk om alle knollen te rooien.

Aardpeer wegkrijgen

Je kan de planten laten verdwijnen door ze bij het begin van het seizoen te bleken. Hiervoor zet je een omgedraaide emmer over de plant. De scheuten schieten, bleken en je kan ze als voorjaarsgroente eten. Na het afsnijden kan je ze een tweede maal laten bleken en afsnijden. Daarna is de plant volledig uitgeput.

Na eenmaal bleken en afsnijden, komt de plant gewoon terug.

De plant kan goed als afscherming gebruikt worden maar best op een niet te winderige plaats. Door de sterke groei zorgt de plant voor veel mulchmateriaal en meteen remt ze onkruidgroei af. Het is een goede plant om kweek weg te krijgen, zo schrijft J.H.Duke.

Het blad en de stengels zijn goed veevoer maar ook de knollen. Ze zijn zelfs zeer geliefd bij woelmuizen. Als advies bij aanplant van een jonge boomgaard zegt men dan ook aardperen aan te planten om de woelmuizen weg te houden van de jonge wortels van de fruitbomen.

Voedingsstoffen van de aardpeer

De knol bevat 13-20% koolhydraten (zetmeel) in de vorm van inuline. Dit kan niet afgebroken worden door de maagsappen en beïnvloedt de bloedsuikerspiegel dus niet of nauwelijks. Door koken wordt de inuline omgezet tot fructose, wat een goed zoetmiddel is voor diabetici omdat het zonder de tussenkomst van insuline kan opgenomen worden.

Hij bevat ook een eiwit van zeer goede kwaliteit, o.a. het aminozuur lysine. Als je het eiwit van een kippeëi het getal 100 toekent, krijgt de aardpeer 58, soja 57 en bonen 42.

De aardpeer bevat meer Ca (10mg) en Fe (3,7mg) dan de aardappel maar minder vit.C (4 mg). De wortelknollen slaan geen nitraten op.

In de keuken

In de keuken zijn er vele mogelijkheden. Aardperen (knollen) moet je zo vers mogelijk gebruiken, d.w.z. zo snel mogelijk na de oogst.

Je hoeft ze niet te schillen, wat trouwens een heel moeizaam werk is, monnikenwerk. Je borstelt ze in water schoon met een groenteborstel.

Gebleekte scheuten kunnen rauw of geblancheerd, gemengd in salades. Met mate.. De knollen kunnen rauw, geraspt of in schijfjes in olie gebakken, gekookt, gepureerd, in soep. Gedroogd en vermalen worden ze bij tarwemeel gevoegd om te bakken. Dit verhoogt het eiwitgehalte. De smaak wordt vaak vergeleken met artisjok.

Er is één nadeel: sommige mensen zijn gevoelig voor de reactie van de aardperen in hun darmen en dat laat zich voelen door vele winden.

Deze tekst is eerder verschenen in ‘De Sapstroom’, een trimestrieel contactblad van Yggdrasil. Meer informatie vindt u hier: Een didactisch-ecologische ontmoetingsplaats.

Volgende Stap?

Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!