Tijdens het werken aan mijn tweede boek over combineren, heb ik een artikel gelezen over planten en hun wortels. Op de site van National Geographic las ik dat wortels echt wel veel meer volume innemen dan we denken.
Eigenlijk is er zeer weinig bekend over het ondergrondse leven. Het is een wat vergeten onderdeel van de natuur, maar geleidelijk aan komt ook daar verandering in. Het verhaal begint eigenlijk bij een fotograaf die geïnteresseerd was in deze wereld. Hij zocht naar een manier om wortels te fotografen zodat je kon zien hoe indrukwekkend dat volume wel is. Ze uit de grond uitgraven zoals archeologen doen met een penseel en tandenstoker is onbegonnen werk omdat je de wortels beschadigt tijdens het werk. Een andere oplossing was nodig.
Zijn oplossing was het kweken van verschillende planten in aangepaste PVC-buizen. Na twee jaar werden de buizen opgesneden en de grond uit de wortels gewassen. De resultaten waren indrukwekkend, met wortels van meerdere meters lengte.
Op zich zegt dit wel iets over de groeikracht van planten en hun wortels. Maar omdat de planten in een labo in een plastic buis werden gekweekt, is het moeilijk in te schatten hoe deze groei kan vertaald worden naar de planten in je tuin.
Jaarcursus voor gevorderden
Momenteel lopen er verschillende cursussen bij Yggdrasil, waaronder ook een jaarcursus voor gevorderden. Hierin duiken we dieper in bepaalde onderdelen van natuurlijk tuinieren. Zo bekijken we nu combineren volgens onze manier: het systeem van schijnbare chaos. Het zijn niet de basisprincipes die aan bod komen, maar enkele zaken die je systeem verbeteren of de puntjes op die i zitten. Tijdens het voorbereiden van de les en de webinar kreeg ik een mailtje van Joan. Hierin had ze een link gezet naar de website van Wageningen waar er een massa tekeningen van plantenwortels te raadplegen is. Niet enkel van groenten, maar ook van bomen, struiken … De tekeningen zijn weergaves van uitgravingen van wortels doorheen een periode van 40 jaar. In totaal staan er 1180 tekeningen online, zeer interessant om te bekijken.
Waarom?
In het systeem van schijnbare chaos probeer je een chaos in je tuin te creëren waardoor insecten hun gastplanten of hun eten niet meer vinden waardoor je tuin zo goed als plaagvrij blijft. Combineren op basis van het volume van de plant is een belangrijk criterium, maar het opvallendste is dat je ook naar het volume van de plant (de wortels dus) moet kijken. Door ook hier te combineren, zorg je ervoor dat je planten in verschillende zones hun voeding gaan zoeken en zo niet of minder concurreren voor voedsel en water. Klinkt logisch en is iets wat we al jaren toepassen en leren aan onze cursisten. Maar ik moet er spijtig genoeg ook altijd bij vertellen dat er zeer weinig kennis is over het wortelgestel van groenten en dat het hoofdzakelijk gokken is.
Ik neem altijd als maat van de wortels een kopie van het plantvolume boven de grond. Meestal iets breder en iets minder diepgaand bij smalle en hoge planten. Maar dat is uiteraard een gok. Tot nu.
En wat blijkt?
Als je de foto’s bekijkt, merkt je direct dat de meeste groenten veel dieper wortelen dan je zou inschatten door naar het volume boven de grond te kijken. En hetzelfde geldt voor de breedte.
Mais:
Wortel:
Mierikswortel:
Ajuin:
Aardappel:
Rode biet:
Wat zegt dit over het systeem?
Staat hiermee het systeem van combineren op volumes onder de grond op losse schroeven? Op het eerste gezicht vreesde ik inderdaad dat het toch niet meer mogelijk was om de waarde hiervan hoog in te schatten. Op de tekeningen zie je dat vele planten al vanaf de eerste centimeter tot de laatste behoorlijk breed gaan, dat de zones van beworteling groot zijn en niet te beperken zijn tot bepaalde stukken in de bodem.
Maar wanneer je de tekeningen goed bekijkt en enkele soorten naast elkaar legt, dan wordt het toch weer een ander verhaal. Zo zie je bijvoorbeeld dat de ajuin behoorlijk oppervlakkig wortelt en op zich wel een goede combinatie is met de wortel die het grootste deel van zijn wortels onder de wortelzone van de ajuin ontwikkelt. Niet alles, maar dat is uiteraard niet logisch en was wat naïef om te denken. Mar het niveau van concurrentie is toch redelijk laag.
Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor kolen. Zij wortelen heel breed, maar heel oppervlakkig. Het is dus goed om naast een sluitkool een smalle groente te zetten die dan diep wortelt. De overlap in wortels zal beperkt zijn, net als de concurrentie.
Deze reeks tekeningen heeft mij dus gesterkt in het idee dat je naast goed combineren op bovengronds volume, ook aandacht moet hebben voor het volume van de wortels zodat ook hier minder concurrentie ontstaat. Het beeld is nu genuanceerder, maar ook juister.
Een bedenking
Het overgrote deel van de foto’s komen uit Oostenrijk, maar er staat nooit bij in welke bodem men deze planten heeft gekweekt of uitgegraven. En dat vind ik wel spijtig. Want, uiteraard ook logisch, wanneer er meerdere tekeningen van een groente staan, merk je al overduidelijk dat er grote verschillen zitten in de ontwikkeling van de wortels. En dat heeft ongetwijfeld veel te maken met de omstandigheden en de bodemsoort. Kijk maar naar de verschillende maistekeningen die er zijn:
Zelf op ontdekking?
Tussen die 1000+ foto’s staan vele verrassingen en door hier wat doorheen te bladeren kan je veel leren en ook ontleren over wat je allemaal gelezen en geleerd hebt over wortels: https://images.wur.nl/digital/collection/coll13
Dank u voor de tekeningen! Heel erg interessant!
Hallo Frank, ik heb een vraag over de lengte van al die wortels. Stel dat een mais 1 meter de diepte ingaat, waarom zie ik dat dan niet terug als ik de mais eruit trek? Dan zou ik toch ook 1 meter wortel in mijn handen moeten hebben? Hetzelfde voor de biet en de wortel. Hoe kan dat?
Ik denk dat een heel deel van die wortels fijne wortels zijn die afbreken indien je een te grote kracht uitoefent. Een maisplant is niet evident, en ook hier breekt een deel gewoon af. Een andere vraag die ik mij stel, en wat je ook al wel zag op de tekeningen van de maïs, is of die dieptes overeenkomen met bv. wortels in een klei- of zware leemgrond.
Het gaat uiteraard ook niet over welke diepte er juist bereikt wordt, maar eerder dat je een idee krijgt van welke volumes de wortels (kunnen) bereiken. Iets waar weinigen onder ons een juist idee van hadden vermoed ik.
Geeft inderdaad een complementair beeld met dat boven de grond en idd zullen de omstandigheden zoals de grondsoort ook mee bepalend zijn. Interessante nieuwe invalshoek.
Hangt dat ook niet af van de voedingstoestand in de bovenste grondlaag? Indien in de bovenste laag geen voldoende water en voeding aanwezig zijn is de plant misschien genoodzaakt om dieper te zoeken en meer wortels aan te maken dan in een voedzame tuinbodem
Hallo Yggdrasil, bij een lezing op een weekend met boomverzorgers was er een professor van een Nederlandse universiteit die de impact van graafwerken in de nabijheid van bomen als studieonderwerp had genomen. Tijdens zijn onderzoek hadden die leerlingen zich geconcentreerd op de haarwortels van bomen (dus net zoals andere planten) en iets specifieker, de schimmeldraden die in symbiose leven aan die haarwortels. Zij spoelde één cm³ bodem uit en vonden maar liefst 80 kilometer schimmeldraden aan die haarwortels. Door de jaren bescheiden controleputjes te graven rond bomen ben ik gaan beseffen dat de voor ons blote oog zichtbare worteltjes maar opslag van koolstof zijn die water en mineralen naar de plant, en suikers naar die schimmels voeren. Daaruit, en uit vele verstoorde bodemtypes, heb ik moeten leren dat enkel de schimmels een vinger in de pap hebben bij het al dan niet goed en regelmatig groeien van planten en bomen. Misschien is dat nog een tof onderwerp voor nog meer studie en een schrijfsel in één van je volgende nieuwsbrieven. Succes en groeten, Wilfried