We zijn 1342. Het is zomer en de zon staat hoog aan de hemel. We zoomen in op een klein dorpje te midden van uitgestrekte bossen. Het dorp ligt aan de ingang van een vallei en langs de zuidzijde van het dorp liggen verschillende kleine veldjes. De veldjes vormen een lappendeken van kleuren en gonzen van de activiteit. Mannen, vrouwen en zelfs kinderen zijn aan het werk met emmers, bakken en kruiwagens.
De camera glijdt verder en we zien kleine huisjes met hier en daar een rokende schoorsteen. Het middageten staat op het houtvuur en de lucht is gevuld met heerlijke geuren van stamppot, groentetaart en andere zoete geuren.
Het kan zo een openingsscène zijn uit een film over de Middeleeuwen. En wat ik mij nu sinds kort afvraag is wat ze eigenlijk met de assen deden van hun vuren (beroepsmisvorming :D)?
Wat is houtas?
De houtassen uit een kachel zijn perfect herbruikbaar in de tuin, op voorwaarde dat u zuiver hout stookt. Wanneer u hout stookt met verf of lijm dan mag u deze niet gebruiken. Door het verbranden vervliegt de stikstof en de zwavel, de andere mineralen blijven behouden. Dit zorgt ervoor dat de 13 noodzakelijke mineralen alle aanwezig zijn in houtas ( zonder stikstof en zwavel). Naast deze hoofdmineralen zitten er ook veel sporenelementen in de as, bomen halen met hun diepe wortels vele soorten mineralen op.
Er zijn wel grote verschillen in de samenstelling, zo bevatten harde houtsoorten (eik, beuk, ..) veel meer mineralen dan zachte houtsoorten. Er zitten ongeveer 5 maal zoveel mineralen in de as van eikenbomen als in die van bv. een naaldboom. Houtas werd al in de tijd van de Romeinen gebruikt als meststof, maar het gebruik piekte in de 18de eeuw. Toen was er een kalium-koorts, waardoor er een ware handel in houtas ontstond. Bomen in Amerika werden massaal geveld en verbrand, de assen werden uitgevoerd naar bv. Groot-Britannië.
De as bevat grote hoeveelheden kalium, fosfor en calcium. Hierin zit de sterkte van houtas, het is een échte meststof, maar ook meteen de zwakte! In een bodem die al een neutrale of hogere pH heeft, kunt u geen houtas gebruiken. De pH zou te sterk verhogen met kwalijke gevolgen van dien.
Gebruiken als meststof
Veel mensen vragen mij deze dagen of ze houtas kunnen en mogen gebruiken in de tuin. Ik vertel dan altijd hoe wij het gebruiken, maar het kan, afhankelijk van uw bodem en indeling van uw tuin, veel meer gebruikt worden.
Allereerst zeker zijn dat u enkel zuiver hout verbrandt!
Wij stoken van ons eigen hout, dat elke winter gekapt wordt in onze houtkanten. Alle as wordt terug op ons domein verspreid, te beginnen bij de bessenstruiken. Deze bessen hebben graag veel kalium, houtas is hier dus een ideale meststof voor. Ook smeerwortel wordt beloond met een rijke gift, net als de bessenstruiken vraagt deze plant veel kalium.
Verder gaat er ook een deel in de composthopen, de rest wordt terug in de houtkanten verspreid.
Wij gebruiken geen houtas op onze bedden, onze pH is al aan de hoge kant en houtas zou een te groot risico vormen. Maar wanneer u een lage pH heeft en normaal bijkalkt, kunt u veel beter houtas gebruiken. Het verhoogt de pH én levert belangrijke extra meststoffen.
Ook op een gazon wordt dikwijls houtas gebruikt. In plaats van de jaarlijkse kalkgift en voorjaarsbemesting, kunt u gewoon wat houtas uitstrooien.
Laatste tip
Houtas is heel licht en gaat gemakkelijk vliegen. Wanneer u het wilt uitstrooien moet u voorzichtig zijn dat niet alles gewoon gaat vliegen, dicht bij de grond open strooien dus.
Uitstrooien tijdens regen is geen optie, omdat as die nat wordt, gaat samenkoeken. Hierdoor gaat de as niet mooi verdeeld zijn maar echt in brokken op de grond terecht komen. Hierdoor gaan er problemen ontstaan want as die te geconcentreerd is, gaat verbranding geven van de planten.
Indien u een houtkachel heeft, probeer dan alleszins de houtas te gebruiken in de tuin. Wees voorzichtig, overdrijf niet in de hoeveelheden – beter te weinig geven dan teveel.
Heeft u nog extra tips over houtas, of ben ik ergens compleet in de fout gegaan? Laat het mij weten in de reacties hieronder!
PS: Volgens mij wisten boeren 100-den jaren geleden heel goed wat ze met de as van houtvuren moesten aanvangen. Het zijn wij in onze moderne tijden die zulke basiszaken vergeten zijn :-).
PPS: Een tijdje na het schrijven van dit artikel kreeg ik volgend uittreksel in mijn mailbox:
Nu is het zo dat wij normaal as toedienen en daarna afdekken met mulch, wat dit effect waarschijnlijk teniet doet, maar in de houtkant bv. doen wij dit niet. Misschien toch in het achterhoofd houden, zodat je de as probeert uit te strooien in de winter wanneer spinnen niet actief zijn. Of toch maar naar het containerpark voert?
Volgende Stap?
Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!
Beste Frank,
enkel bedenkingen, zonder afbreuk te willen doen aan je artikel? hetgeen je schrijft is correct, maar moet met enige voorzichtigheid benadert worden.
Ik heb ooit een moestuingrond, waar wekelijks de as van de houtkachel op uitgestrooid werd, geanalyseerd op zware metalen. Veel te hoge gehaltes aan zware metalen werden hierin teruggevonden. Als ik uw artikel lees geeft u de juiste info, maar u zegt niets over de zware metalen in houtas. Houtas kan inderdaad veelzijdig gebruikt worden, maar men moet voorzichtig zijn. persoonlijk raad ik aan om maximaal 1 keer om de 3 jaar houtas uit te strooien op dezelfde plek indien er groenten geteeld worden op die plek. Houtas is een vrij inert materiaal en composteert niet en hoort dus ook niet thuis in de composthoop, temeer daar je dan geen zicht hebt op hoeveel je uiteindelijk uitstrooit op welke plaats.
Ik wil toch wel even nuanceren. Wij gebruiken enkel assen afkomstig van onze eigen bomen op ons domein.
In onze grond zitten weinig zware metalen, in onze buurt is er geen industrie. De kans op vervuiling is dus heel klein.
Ook gebruiken wij de assen niet in de groentetuin, en waar we de assen wel gebruiken gebeurd dit in kleine hoeveelheden.
In kleine hoeveelheden in de composthoop kan geen kwaad, het wordt gemengd en geeft dan achteraf zijn voedingsstoffen af.
Hee belangrijk is eigen hout en kleine hoeveelheden!
Hallo Frank,
Wat met de as van pellets?
De assen van pellets zien er heel anders uit dan de assen van ons eigen hout.
Wij vertrouwen de samenstelling niet (zuiver hout?) en deze assen gaan naar het containerpark.
dag veronique,
wij hebben eens 300 ton rogge (mensenvoeding) naar een hout-palletfabriek vervoerd… blijkt dat houtpallets een constante calorisch waarde moeten hebben (de hoeveelheid energie die elke pallet kan leveren moet constant zijn) dus wordt er naar gelang de kwaliteit van de houtsnippers andere stoffen toegevoegd.
assen van mensenvoeding zal wellicht niet niet zo schadelijk zijn maar dat is dus niet het enige wat aan die pallets kan toegevoegd zijn. zoals Frank aanhaalt, je weet niet wat er in die pallets zit, dus ook niet wat in de as zit.
greet
Ik produceer in de winter ong. 100 liter houtas en verdeel dat in de lente over alle tuingebieden en aardappelveld. Dat doe ik dan liefst als er een beetje wind waait zodat de as heel dun verdeeld wordt. Over eventuele problemen (zware metalen) was ik mij helemaal niet bewust. De reactie van Marc bracht mij ertoe toch eens te googeln. Alle bijdragen wijzen inderdaad op de mogelijke gevaren door een overdreven gebruik. Een zwitserse site schrijft: als vuistregel maximaal 3 liter zuivere as per 10m² (http://www.sz.ch/documents/Merkblatt_Entsorgung_von_Holzasche.pdf)
Ik strooi al jaren de as van onze haard in bloementuin op de kleigrond. Volgens mij verbetert de as de structuur van de kleigrond zichtbaar.
Mag het as dan rond besssenstruiken gestrooid worden? Zo eens om de drie jaar of toch jaarlijks?
Toch ook denken aan de schadelijke stoffen die vrijkomen bij het verbranden van hout in een gewone kachel.
Wanneer je hout voldoende droog is (2 jaar gedroogd) en je stookt enkel zuiver hout dan valt het met vervuilende stoffen heel goed mee.
Zo om de drie jaar een kleine gift van as lijkt mij ongeveer de juiste hoeveelheid.
Houtas van brandhout ben ik ook van plan om in de tuin te gebruiken. Volgens Velt wegen de voordelen op tegen de nadelen als je maximaal 100g/m² gebruikt.
http://www.velt.be/Joomla/index.php?option=com_content&task=view&id=1328&Itemid=83
Momenteel stook ik nog wat paletten op van levering van bouwmaterialen, daar durf ik de as niet van te gebruiken aangezien ik niet helemaal zeker ben van de afkomst.
De wetenschappers maken het ons niet gemakkelijk:
Die Entsorgung von Holzasche im Wald ist verboten!
http://www.sz.ch/documents/Merkblatt_Entsorgung_von_Holzasche.pdf
The ash generated as a by-product of combustion, whether for heat or power generation, has potential use as a fertilizer in forest systems.
http://forestry.oxfordjournals.org/content/79/5/563.abstract
“Die Entsorgung von Holzasche im Wald ist verboten”
Ik denk niet dat de twee stellingen tegenstrijdig zijn. Vermoedelijk bedoelen de Zwitsers dat het niet mag omdat het sluikstorten is.
Dag Thomas,
het zwitserse document benadrukt milieuproblemen i.v.m. zware metalen in onbehandelde houtas.
Zie ook: http://www.kompost.ch/fragen_antworten/forum_entry.php?id=286
Beste Frank,
Mijn compliment voor uw site en uw inspirerende blogs. U biedt altijd iets om over na te denken en vaak met een glimlach bovendien.
Ik reageer even op de passage:
“Uitstrooien tijdens regen is geen optie, omdat as die nat wordt, gaat samenkoeken. Hierdoor gaat de as niet mooi verdeeld zijn maar echt in brokken op de grond terecht komen. Hierdoor gaan er problemen ontstaan want as die te geconcentreerd is, gaat verbranding geven van de planten.”
Ik kan me voorstellen dat je hier te werk kunt gaan net als bij het zaaien van zeer fijn zaad, namelijk vermeng de as met vochtig zand of koffiedik. Zo uitgestrooid krijg je een redelijk egaal mengel zonder te hoge concentraties.
Wens u veel succes met Yggdrasil en uw vele projecten.
Bedankt voor je reactie, Gijsbert 🙂
Mijn bedoeling is om schone houtas met koffiedik en paarde mest en oude tuinaarde te mengen in mijn compostbak die nu leeg is, ik zal laag voor laag de boel mengen om het het vervolgens voor de winter in mijn moestuin te verwerken, ik moet dan alleen de ph nog meten. Graag een reactie.
Ik heb hierbij toch enkele bedenkingen: houtas mag je niet te veel gebruiken, kwestie dat de calcium en kalium niet in te hoge concentraties voorkomen.
Ook de samenstelling van je compost is nogal eenzijdig met heel veel bruine materialen. Zeker wanneer je oude tuinaarde gaat gebruiken, iets dat niet verder verteerd, ga je veel meer groen materiaal moeten toevoegen, anders gaat de temperatuur van e hoop niet voldoende oplopen. Hierdoor ga je de onkruidzaden in de tuinaarde en paardenmest niet kapot krijgen. Ook pathogenen hebben een hoge temperatuur nodig om af te sterven.
De composthoop is volgens mij niet geschikt om grote hoeveelheden tuinaarde en houtas te verwerken. Composthopen zijn eerder een manier om keukenafval, onkruid, snoeisel, bladeren en mest te verwerken tot iets heel waardevol. Daar kan wel een beetje tuinaarde en een beetje houtas bij, maar niet in grote hoeveelheden.
Het is ook de bedoeling van mij om zl mijn groenafval er door te mengen en een kleine hoeveelheid van de as en koffiedik en een beetje oude aarde, zo en zo komt er paardemest (verse welte verstaan) er door, dus het is niet de bedoeling dat mijn composthoop alleen bestaat uit de eerste 3 genoemde. Dank voor je mail groetjes.
Dat artikel komt uit one straw revolution van Fukuoka vermoed ik ?
zuiver hout? Zoals de populieren die men plant op vervuilde grond voor sanering en wilgen hier uit industriezone , daarvan moet ik ook geen assen , maar eik , beuk , vogelkers dus hardhout is mijn verwarmingsgrondstof en deze assen gebruik ik gewoon heel sporadisch.
groetjes frans
Wat een goede manier van bemesten is, is het hout niet geheel te laten verbranden tot as, doch nog kleine stukjes houtskool er in te laten, Bij de oude volkeren in Zuid-Amerika (Azteken) werden zo de grond bemest. Dit werkt nl nog beter dan houtas alleen.
Ik heb een vraag. Ik heb een zak zuivere as meegenomen van mijn werk. (Komt uit een leemoven waar in gebakken wordt.)Ik wil dit gebruiken voor mijn gras. Het is dit voorjaar gezaaid. De grond heeft kalk nodig, althans dat lees ik op het internet om mosvorming te voorkomen. De groei van mos begint hier meestal pas in september wanneer zon uit de tuin verdwijnt (door de hoge huizen). Nu is mijn vraag wanneer gebruik ik de as het beste? Zal ik wachten tot de herfst of kan ik het er nu (juni) al opstrooien?
En ook nog een aanvulling over het hout van pallets. Pallets worden vaak geïmpregneerd dus het is behandeld hout.
Sommigen schrijven pallets maar bedoelen pellets. Dat zijn geperste houtkorrels die worden gebruikt in een pelletkachel. In Duitsland heel populair, maar in Nederland redelijk onbekend.
ah weer wat geleerd 😉 bedankt
een kleine opmerking over het al dan niet zware metaalhoudende as: Het hangt vooral af waar de boom groeide.
zelf gebruik ik houtas van mijn kampvuurtjes (vuurschaal). zuiver hout, ook palletten brand ik er in (onbehandelde wegwerppalleten, indien de blokjes uit vezelhout bestaan worden die verwijderd) Palletten zijn gewoon dennen- of sparrenhout dus ideaal aanmaakhout (let wel ik gebruik enkel propere, niet geverfde palletten)
Voor de rest: ja de houtas is belangrijk maar het allerbelangrijkste is er ook wat houtskool in te laten zitten: Houtskool is active kool en kan stoffen als dioxines, zware metalen enigzinds neutraliseren door ze vast te houden. Ook voor de PH is dit een goede regulator en voor vocht en luchtigheid eens ze verzadigd zijn.
uit eigen ervaring: best zijn de stukjes houtskool zo grood als grof grind. Te grote stukken werken als stenen in de grond: wortels kruipen niet graag in houtskool en groeien er om heen als bij steentjes. ideaal ook om te zure zware kleigronden lichter en minder zuur te maken
Even een totaal andere vraag.. maar met dat ik in de reacties pellets zag verschijnen.. ik heb 2 konijnen die op pellets zitten als hok”strooisel” en kap dit gewoon op de compost. Dat van de kattebak niet, daar ze bliketertjes zijn (dat komt voor met een 18 jarige tandeloze kat haha) dus deze doe ik er niet op. Mag ik dit eigenlijk wel op de compost gooien? Pellets uiteen als ze nat worden dus ik dacht dat dit gewoon mee ging vergaan in de compost en dat de konijnenkeutels een leuke extra was qua meststof.
Ik vermoed van wel, al weet ik niet of pellets zuiver hout zijn. Zolang daar niets anders als hout in zit, kan het geen kwaad.
Volgens de Vlaamse overheid is het gebruik van as als meststof in de moestuin geen goed idee. As van hout bevat namelijk altijd schadelijke stoffen, zoals dioxines. Planten halen die via hun wortels uit de bodem en slaan ze op.
En zoals we weten verstoren dioxines de vruchtbaarheid en het hormoon- en immuunsysteem. Misschien dan toch beter geen risico nemen en de as gewoon in de vuilnisbak kieperen.
Is het mogelijk om de as met een verstuiver te verspreiden over de grond, of mengen in water (kleine concentratie uiteraard) en dit met een gieter over de tuin heen te gieten?
Opletten om hout-as toe te passen bij appelaars, in het bijzonder op leem- en kleihoudende bodems. Appelbomen lusten namelijk geen kalium of beter gesteld, er treedt antagonisme/verdringing op met calcium. Dit veroorzaakt zogenaamde kurkstip bij de appelen zelf. Als je als ziektebeeld kurkstip opzoekt, zal je altijd als antwoord “calciumgebrek” krijgen, maar dit gebrek kan dus geïnduceerd zijn of versterkt worden door een overmaat aan kalium in de bodem.
Niettegenstaande kalium uitspoelt met regen, gaat dit niet zo snel bij leem- en kleigrond en zelfs tergend traag (ik spreek uit ondervinding). Op pure zandgrond volstaat 1 winter.
Een ander ziektebeeld van “calciumgebrek” van de appelaar zijn treurende bladeren: een 3-tal weken nadat de bladeren zijn ontloken, beginnen deze er treurig uit te zien en als het ware te krimpen. Enkel de nieuwe scheuten hebben frisse bladeren. Dit is hetzelfde fenomeen van (geïnduceerd) calciumgebrek, waarbij de jonge scheuten het interne gevecht om calcium winnen ten koste van oudere bladeren en de appelen zelf. Kijk bij de bodemanalyse dus niet alleen naar het calciumgehalte, maar ook naar het kaliumgehalte. De verschillende appelrassen verschillen wel in gevoeligheid voor dit fenomeen.
Perenbomen daarentegen die lusten wel een likje kalium. Van andere fruitsoorten weet ik het niet.