Al heel mijn leven lees ik veel boeken. Sommige periodes wat meer, soms wat minder, maar zeker als jongen heb ik enorm genoten van de vele andere werelden die bereikbaar werden door boeken. Zo heb ik op jonge leeftijd de reeks (toen nog maar 4 boeken) van De Aardkinderen gelezen, een reeks over het leven van het meisje Ayla in de prehistorie. De beschrijving van de natuur, van de leefomstandigheden toen, hoe de mensen aan eten geraakten, hoe er gejaagd werd: het is allemaal zo doordacht en accuraat dat je helemaal mee bent in het verhaal.

Een kritiek op de boeken is soms dat er heel uitgebreid wordt ingegaan op de werking van kruiden. En dan meestal met de nadruk op medisch gebruik. Er staan in de boeken inderdaad lange beschrijvingen van planten, vindplaatsen, bloeittijdstippen, gebruik en toepassingen, maar deze vind ik absoluut niet storend. Ze geven een extra dimensie aan het verhaal, want toen waren kruiden (zowat alle planten eigenlijk) zeer belangrijk en vormde plantenkennis een essentieel onderdeel om te overleven.

Het zou niet slecht zijn mochten mensen ook in deze tijden wat meer kennis van deze zaken hebben …

Alles in de natuur is geneeskrachtig

In het boek ‘Gezonder leven met geneeskrachtige kruiden’ van Barbara en Peter Theiss staat het volgende:

‘… in de 6de eeuw voor Christus, ten tijde van Gautama Boeddha, leefde er in India een man, genaamd Jivaka.

Zeven jaar lang kreeg hij onderricht van zijn meester, die arts en genezer was; op een dag vroeg hij zijn leraar wanneer de tijd gekomen zou zijn dat ook hij mensen mocht genezen. In plaats van een antwoord gaf de meester hem een opdracht: “Ga naar buiten, de natuur in en breng alles wat geneeskrachtig is mee terug.”

Jivaka ging op pad.

Toen hij na drie dagen terugkwam, zie hij tegen zijn meester: “ de opdracht, zoals u die mij gegeven hebt is onuitvoerbaar. Wat ik aan geneeskrachtigs gevonden heb, kan ik onmogelijk dragen want alles in de natuur is geneeskrachtig, iedere plant is een geneeskrachtige plant en ook elk dier en elk mineraal is heilzaam.”

Deze ontdekking was hetgeen hij als toekomstig genezer diende te weten.
Dit inzicht hebben de grote natuurgenezers van alle tijden en culturen gemeen.
Ze hebben allen een rotsvast vertrouwen in de natuur…’

En inderdaad, zowat alles wat er in onze omgeving groeit heeft een geneeskrachtige werking, zij het soms enkel bij zeer lage dosis. Daarom kunnen we sommige planten beter niet gebruiken omdat het te gevaarlijk is.

Reinigen en recuperen

Toch resten er nog heel wat planten, vaak als onkruid bestempeld, die ons heel goed kunnen helpen. Zo zijn er de vele voorjaarskruiden die ons lichaam helpen te reinigen en te recupereren van de winter. Tegen het eind van de winter hebben zich heel wat afvalstoffen verzameld in ons lichaam door gebrek aan beweging en buitenlucht, door minder vitamine- en mineraalrijk voedsel en door de koude.

Bij het begin van de lente, als het leven weer zijn groeiritme herneemt, heeft ons lichaam behoefte aan reiniging. Daarvoor is het goed om mineraalrijk en ontgiftend voedsel te eten. Veel van de kruiden die op dit ogenblik boven komen bieden ons hiervoor de geschikte stoffen. Het is een periode van het jaar waarin weinig groenten beschikbaar zijn, de wintervoorraden zijn op, het nieuwe is er nog niet.

Reinigende voorjaarskruiden

Het zijn kruiden die reinigend werken omdat ze veel mineralen bevatten die giften binden en afvoeren of omdat ze slijmstoffen bevatten die de ziekmakende stoffen opnemen en afvoeren of omdat ze diuretisch werken en zo de gifstoffen afvoeren of een combinatie hiervan. De meeste bevatten op dit moment van het jaar ook veel vitaminen.

Brandnetel

Grote en kleine Brandnetel (Urtica dioica en Urtica urens) zijn planten die iedereen kent want reeds van kleinsaf maken we er kennis mee en dat is meestal niet zo aangenaam. Bovendien komt de brandnetel in de meeste tuinen voor, ook al niet tot ieders vreugde. Nochtans is hij niet te versmaden.
Brandnetel bevat veel ijzer en bindt vele vergiften. Door zijn hoog gehalte aan ijzer en chlorofyl is hij zeer goed voor de vorming van rode bloedlichaampjes. Hij bevat veel kalk dat reinigend werkt en urinezuur elimineert.

Andere mineralen die de brandnetel bevat zijn silicium, magnesium, kalium, zwavel, fosfor. Al deze stoffen werken samen de bloedvorming en bloedontzuring in de hand. De mineralen binden immers de gifstoffen zodat ze kunnen afgevoerd worden.
Je kan brandnetel verwerken in talrijke gerechten en je kan er lekkere verse thee van zetten.

Paardenbloem

Een andere, algemeen bekende plant is de paardenbloem. (Taraxacum officinale) Ze bevat naast bitterstof en mineralen o.a. veel ijzer. Ze is waterafdrijvend waardoor veel gifstoffen worden afgevoerd, vandaar de Franse naam ‘pissenlit’.We gebruiken vooral de blaadjes, de bloemen en de knoppen. De blaadjes kunnen rauw in een slaatje of gestoofd worden, de knoppen kan je meebakken in een omelet. De bloemen worden eerder gebruikt voor siroop of gelei en wijn.

Duizendblad

Duizendblad (Achillea millefolium) is een bermkruid dat heel diep ingesneden blaadjes heeft. Qua samenstelling lijken ze een beetje op een varenblad maar dan veel frisser groen en veel kleiner en fijner. Eén blaadje lijkt uit heel veel blaadjes te bestaan, vandaar de naam.
Als voorjaarskruid zijn de jonge blaadjes te gebruiken in een slaatje samen met ander fris lentegroen.

Vogelmuur

Vogelmuur (Stellaria media) is alweer in bloei en kruipt lustig verder. Door zijn mineralenrijkdom is het aan te bevelen in het voorjaar, rauw als sla of in de soep, slechts kort meegekookt. Niet te verwarren met rood guichelheil dat rode bloemetjes heeft en giftig is!

Zevenblad

Van het zo gevreesde Zevenblad (Aegopodium podagraria) kan je de jonge blaadjes gebruiken in de sla, als ze iets ouder en donkerder worden zijn ze beter te gebruiken als spinazie. Zevenblad werd vroeger gebruikt tegen de pijnlijke opeenhoping van urinezuur en werd ook als groente gekweekt.

Smalle weegbree

De jonge blaadjes van Smalle Weegbree (Plantago lanceolata), Kleine Veldkers (Cardamine hirsuta), Herderstasje (Capsella bursa-pastoris), Look-zonder-look (Alliaria petiolata) allemaal kunnen ze hun steentje ertoe bijdragen de voorjaarsmoeheid geen kans te geven en bovendien geven ze een fijne toets aan een lenteslaatje.

Zeg dus niet te snel ‘onkruid’.