Het is het einde van het jaar. De dagen zijn kort, het wordt snel donker, en het is een ideale periode om even stil te staan bij je tuin: bij het voorbije jaar, bij wat er komt, en misschien ook bij andere zaken. Maar ik denk dat, als je veel met je tuin bezig bent, die tuin eigenlijk nooit ver weg is. En dus is er deze podcast.

Theekopjes

Ik ben een tijdje geleden een analogie tegengekomen tussen theekopjes: westerse theekopjes en Chinese theekopjes. Dat idee had me meteen geraakt, en ik heb het sindsdien bijgehouden. En ik dacht: dit moment, zo aan het einde van het jaar, is een goed moment om daar wat dieper op in te gaan. Het verhaal ging als volgt: Chinese theekopjes hebben geen handvaten.

En dat heeft te maken met de manier van leven die ermee verbonden is. In de Chinese theecultuur geldt: als een theekopje te heet is om vast te houden, dan is het ook te heet om te drinken. Wij doen daar net het tegenovergestelde. Wij voegen allerlei dingen toe zodat we toch sneller kunnen drinken.

We zetten er een handvat aan, we waarschuwen elkaar om te blazen of om het even te laten afkoelen. Heel vaak, als je in een automaat of een koffieshop een warme drank haalt, zit er een extra kartonnen laag rond de beker zodat je die toch kunt vasthouden. In China doet men dat niet.

Daar is het theekopje gewoon een kopje zonder oortjes, een eenvoudig rond kommetje. En het idee daarachter is dat dat kommetje je geduld leert. Het dwingt je om te vertragen, om de tijd te nemen om die thee te drinken.

Je kunt het immers niet haasten. Zolang de tas te warm is, zolang dat kommetje te warm is, kun je het niet vastpakken om te drinken. Je moet wachten, af en toe eens voelen, en pas op het juiste moment kun je drinken. Op het juiste moment, zodat je je mond niet verbrandt.

Breed toepasbaar

En ik denk dat je dat ook perfect kunt doortrekken naar het leven in het algemeen. Je moet niet altijd van alles toevoegen om dingen sneller te laten gaan. Soms moet je gewoon leren wachten. Wij proberen voortdurend dingen toe te voegen, alles sneller te doen, alles te overhaasten.

Denk maar aan relaties, aan jobs, aan beslissingen die we nemen zonder echt te voelen. Zonder echt te voelen hoe iets aanvoelt, of hoe wij ons daarbij voelen. We gaan gewoon vooruit.

We negeren de hitte van die theetas, van die thee. We blazen er over, drinken en verbranden onze tong. En dat is natuurlijk niet de bedoeling.

Dat Chinese theekopje vertraagt je. Als je het niet kunt vastpakken, kun je niet drinken. Het laat je wachten, het laat je observeren.

Tuinieren

En soms is dat alles wat we nodig hebben. En op dat moment dacht ik: dit is eigenlijk perfect toepasbaar op onze westerse manier van tuinieren. Je zou dat westerse tuinieren kunnen zien als die kop thee met een oor.

En natuurlijk tuinieren, of permacultuur, is zoals dat Chinese kopje zonder oortjes. In het klassieke, westerse tuinieren doen we van alles extra om sneller resultaat te hebben.

We doen van alles extra’s om alles — denken we — beter te maken. We ploegen, we geven meststoffen, we spuiten, we draineren de grond. En dan moeten we water geven.

In de tuin maken we gier, we passen thee’s toe, we voegen EM toe. Recent leerde ik zelfs dat we zaden ontsmetten tot ze volledig steriel zijn, om daarna op allerlei manieren opnieuw bacteriën toe te voegen zodat ze weer “levend” worden.

Geen oplossing voor het probleem

We zoeken constant naar nieuwe ingrepen om onze bodem actiever te maken, om onze planten sneller te laten groeien. En dat is eigenlijk dat theekopje waar we een kartonnetje rond steken, of waar we een oor aan toevoegen. We zoeken een oplossing, niet voor het oorspronkelijke probleem, maar voor de gevolgen ervan.

En daardoor wordt dat probleem ook nooit echt opgelost. Neem bijvoorbeeld een slechte bodemstructuur. Wat doen we dan? We ploegen, we spitten, we frezen.

Dat is een kortetermijnoplossing. Je lost het probleem van die bodem daar niet mee op. Wat beter is — maar ook trager — wat dat Chinese kopje zou doen, is het bodemleven laten opbouwen.

En dan hoef je niet meer te ploegen. Dat bodemleven verbetert de structuur vanzelf, waardoor je uiteindelijk geen bodembewerking meer nodig hebt. Groeien planten slecht, dan gaan we bemesten.

Ze hebben voedingsstoffen tekort, dus we geven iets en ze groeien beter. Maar ook daar los je het probleem niet mee op.

Je pakt enkel het gevolg aan — die slechte groei — en dat is iets wat je telkens opnieuw moet doen. Dat concludeer je ook snel, zonder te vertragen, zonder te kijken naar de achtergrond, zonder echt te observeren wat er gebeurt.

Je kunt ook gewoon het organische stofgehalte van je bodem opbouwen. Zorgen dat er voldoende voedingsstoffen aanwezig zijn. En dan hoef je nooit meer te bemesten.

Dan vinden je planten alles wat ze nodig hebben in de bodem, en is dat probleem voorgoed opgelost. Ziektes en plagen? Dan gaan we spuiten.

Tegen insecten moet je spuiten. Tegen schimmels moet je spuiten. En dan is alles opgelost.

Maar is dat zo? Ik betwijfel het. Ik denk dat je het probleem alleen maar groter maakt. Dat je elk jaar meer moet spuiten.

En dat sommige organismen na verloop van tijd resistent worden, waardoor je steeds zwaardere middelen nodig hebt. Of opnieuw andere ingrepen moet verzinnen. En opnieuw pak je enkel de gevolgen aan, niet de oorzaak.

Vertragen, observeren

Wat is dan die oorzaak? Als je vertraagt, observeert en nadenkt, zie je dat planten een heel breed scala aan voedingsstoffen nodig hebben om gezond te zijn. Ze moeten ook in contact staan met bodemschimmels om te communiceren, om zich te verdedigen, om te groeien.

Zorg er dus voor dat die voedingsstoffen in de bodem aanwezig zijn. Zorg voor een goed ontwikkelde bodem. En dan zul je merken — hoe vreemd dat ook klinkt — dat het probleem verdwijnt.

Dat je nauwelijks nog plagen hebt. Dat je niet meer hoeft te spuiten. En zo kun je eigenlijk die hele lijst blijven afgaan. Natuurlijk tuinieren is zoals dat Chinese theekopje.

Die natuurlijke tuin vraagt tijd. Tijd om te observeren, om te reflecteren over wat je ziet. Niet alles meteen aanpakken, niet meteen naar een snelle oplossing grijpen.

Laat de natuur helpen

Want vaak pak je dan enkel de gevolgen aan, niet het probleem zelf. Geef de natuur de tijd om een oplossing te zoeken. Dat gebeurt vaker dan we denken.

Veel problemen komen ook elders voor. Heeft de natuur daar oplossingen voor? Ja. Maar die vragen tijd. Je moet ze niet forceren. En vaak zie je dat ze vanzelf verdwijnen.

En als je dan goed observeert en begrijpt wat er gebeurt, kun je met een kleine bijsturing veel veranderen. Iets toevoegen: organisch materiaal, water, randzones. Kleine ingrepen die het proces ondersteunen en soms versnellen.

Maar altijd vanuit de basis van het probleem, niet vanuit paniek over de gevolgen. En dat is die analogie van dat theekopje.

Geef alles de tijd

De thee is te warm. Je kunt er een oor aan zetten zodat je sneller kunt drinken. Maar je verbrandt nog altijd je tong. Laat de thee gewoon afkoelen. Voel af en toe. En drink rustig uit dat oorspronkelijke kommetje.

Dat is het idee daarachter. Geef alles tijd. Laat alles tot rust komen. Probeer niets te overhaasten.

Als je je koffie of thee te heet binnenslurpt, kun je er ook niet van genieten. Je gehemelte is verbrand, je smaakpapillen zijn weg. En dan proef je niets meer.

Dus neem de tijd om te observeren in je tuin. Overhaast niets. Ga mee met het tempo van de natuur. Vertraag. Kom tot rust. En geniet van je tuin.

Mijn boodschap voor jou

Dat is eigenlijk mijn boodschap voor dit jaar.

Probeer niet alleen aan opbrengst te denken. Probeer niet alleen problemen te zien. Maar kom ook tot rust in je tuin. Geniet ervan. Want dat is, denk ik, toch de belangrijkste reden waarom je zou tuinieren.

Dus bij deze: dat is mijn wens voor jou voor het komende jaar. Prettige feesten, veel succes in alles wat je doet in 2026, en vooral: geniet van je tuin.

Wat je hierboven leest, is een transcriptie van de podcast. Deze tekst bevat de hoofdpunten van de opname, maar is altijd beknopter dan het origineel. Wil je het volledige verhaal, met alle details, dan kan je best de opname bovenaan beluisteren!

Wil je het in je auto, tijdens het sporten of tuinieren beluisteren, dan is het misschien handig om dit via mijn Spotify-kanaal te doen: Je Eigen Perfecte Tuin