Compost is een essentieel onderdeel voor de opbouw van een natuurlijke moestuin. Het ent je bodem met organismen die je bodem stilaan verbeteren en het is ineens ook voedsel voor dit bodemleven. Maar hoeveel compost mag je geven? Wanneer stop je? Welke compost gebruik je best? En is het niet te veel voor sommige soorten groenten? Mag je in compost zaaien en planten?

Vele vragen over compost duikelen het hele jaar door mijn mailbox binnen, tijd om er enkele te beantwoorden!

Hoeveel compost?

Wij beginnen altijd met een dikke laag compost, tot zelfs 12 cm. Dat lijkt heel veel maar je moet het volledige plaatje bekijken. Je legt 12 cm compost op een bodem die dood en volledig ontroofd is van zijn organisch materiaal. Op een bodem waar al vele jaren ecologisch op getuinierd is, waar regelmatig compost aan gegeven is, moet je uiteraard veel minder geven. Daar volstaat een laag van 4-5 cm.

De dikke laag compost op een dode bodem dient om de bodem te enten. Wij zijn begonnen op een bodem die jarenlang enkel chemische meststoffen, mais of aardappelen en bestrijdingsmiddelen had gezien, en daar zat niets van leven of organisch materiaal in. We begonnen met een laag mulch, maar daar gebeurde niets mee. Na enkele maanden lag de mulch er nog identiek hetzelfde bij. Onze les hieruit was dat je zoveel kan mulchen als je wilt, zolang er geen bodemleven is om er iets mee te doen, gebeurt er ook niets.

Enten met bodemleven was de oplossing en dit gaat het efficiëntste met compost. Hierin zit veel leven en de compost voorziet ineens ook veel voedsel voor dit opstartende bodemleven. Hoe slechter je bodem, hoe meer je best toedient in de beginfase. De keuze voor 12 cm was volledig willekeurig maar werkte goed voor ons. De jaren daarna moesten we de laag telkens aanvullen met een 4-tal cm, telkens terug tot een dikte van 12 cm. De compost verdween letterlijk in de bodem waar hij werd ‘opgegeten’ door het opbouwende bodemleven.

Na enkele jaren ontstaat er een evenwicht en merk je dat je compostlaag niet meer dunner wordt doorheen het seizoen. Dat is het teken dat je best stopt met het toedienen van compost. Het volstaat dan om te mulchen waarmee je het gehalte aan organisch materiaal in de bodem op peil houdt en waarschijnlijk nog traag verder opbouwt.

Welke compost?

De compost die wij gebruiken is groencompost. Dit is niet de courante soort compost en is soms moeilijk te vinden. Er zijn echter wel wat voordelen verbonden aan de deze soort compost waardoor het toch de moeite loont om ernaar te zoeken.

De oorsprong van groencompost is anders dan die van de meest voorkomende compost, gft-compost. Gft-compost bestaat uit groente-fruit en tuinafval, maar met een groot aandeel groente en fruit. Dit betekent dat het vooral een compost is die veel mineralen bevat en weinig structuur. De basisproducten voor een groencompost zijn gras, snoeisel, houtsnippers, versnipperde wortelstronken … Veel steviger en armer materiaal en dat zie je ook in de compost zelf. Er zitten minder mineralen in groencompost en er zit al veel meer structuur in. Je ziet nog allerlei stukjes hout zitten.

Dit verschil merk je goed in natte periodes: groencompost blijft stevig en het water wordt vlot opgenomen. Bij gft-compost wordt het allemaal wat pappiger en kan de bovenste laag dichtslibben waardoor het water de bodem niet goed meer ingeraakt.

Uiteindelijk is gft-compost nog altijd beter dan geen compost. Vind je geen groencompost in de buurt of is deze veel te duur, gebruik dan met een gerust hart ook gft-compost, maar weet dat er enkele nadelen aan zijn ten opzichte van de groencompost. De aanwezigheid van meer mineralen is er zo een …

Mineralen in de compost

Mineralen zijn de stoffen die planten doen groeien: stikstof, fosfor, kalium, calcium … Zeker stikstof wordt aanzien als cruciaal voor goed groeiende planten. In een natuurlijke tuin werkt dat enigszins anders. Uiteraard hebben planten stikstof nodig, maar zeker niet in de hoeveelheden die normaal geacht worden. Een teveel aan stikstof is eigenlijk zelfs een probleem, ik pleit er dan ook voor om met meststoffen (chemische, organische en gieren) zover mogelijk van je tuin weg te blijven. Zelfs in gft-compost zit eigenlijk al iets teveel stikstof. Dat is dus ook een beetje een nadeel van deze soort compost.

Een teveel aan stikstof in je compost vertaalt zich naar een teveel aan stikstof in je planten. En dit zorgt voor zwakkere planten die gevoeliger zijn voor plagen en ziektes. Probeer dit dus te vermijden! Een andere reden om hoge waardes aan stikstof in je compost te vermijden is dat het dan moeilijk wordt om er rechtstreeks in te zaaien en te planten. Het kan, maar je compost moet dan zeker goed nagerijpt zijn. Dit is zeker niet standaard het geval wanneer deze wordt afgeleverd, houdt hier dus rekening mee.In verse compost kan je bijna nooit zaaien en planten. Compost moet voldoende narijpen en dan gaat dat perfect. Dit proces verloopt sneller bij groencompost dan bij gft-compost.

Er is altijd veel twijfel of je wel rechtstreeks in compost kan zaaien en planten, maar wij (en met ons vele anderen) doen het al tientallen jaren zo. De kwestie is om je compost te laten narijpen. Om te weten of de compost geschikt is kan je een eenvoudige test doen. Neem een beetje compost, doe dit in een bakje en maak ze vochtig. Zaai iets dat snel opkomt, sla, radijs of tuinkers en zet je bakje binnen in huis. Indien het zaad snel en mooi opkomt, is alles in orde en kan je beginnen. Komt er niets op of slechts zeer gebrekkig om daarna af te sterven, dan is je compost nog te vers en moet je nog even wachten.

Wij maken onze perskluitjes waarin we zaaien met pure compost. De kruiden die we zaaien en stekken, scheuren en verplanten voor de Kruidenverkoopdag doen we ook in pure compost. En dat werkt uitstekend!

Verschillende behoeftes

Indien je volgens wisselteelt je groenten kweekt en roteert, zal je het advies krijgen om je kolen een stevige bemesting te geven en dan daarna erwten en bonen te zetten omdat deze de bodem rust geven en terug bijvullen met stikstof. Dan volgen in de juiste volgorde de volgende groentefamilies zodat alles een aangepaste hoeveelheid bemesting krijgt. Hoe werkt dit dan in ons systeem van schijnbare chaos? Wij zetten alles door elkaar, hongerige en minder hongerige planten staan zij aan zij. Hoe zorg je dan dat ze beide krijgen wat ze nodig hebben en niet meer of minder?

Zelf moeten we hier niets voor doen, de natuur regelt dit zelf. Ik heb hierover al een uitgebreid artikel op de website staan: Wat zijn ondergrondse meststofstrooiers? Maar dit werkt enkel op voorwaarde dat je je bodem en je bodemleven op orde hebt en dit goed functioneert. Geeft dus in het begin overvloedig organisch materiaal en bouw snel je bodem en het bodemleven op. Daarna regelt de plant zelf zijn meststofopname in samenwerking met het bodemleven. En zo kan je kolen naast ajuinen kweken, allebei in rijke grond, allebei met een goede opbrengst, zonder bemesten, zonder bestrijden en zonder veel werk!

Straf hé.

Compost is zalig

Compost wordt ook het zwarte goud genoemd en als tuinier kan ik hier volmondig achter staan. Compost heeft zoveel waarde in een tuin, en dan zeker in het begin van de opstart dat het werkelijk een enorm verschil maakt. Kies de juiste compost, gebruik het verstandig en je tuin en bodem ondergaan op enkele jaren tijd een volledige transformatie.

Heb dus zeker geen schrik om veel compost te gebruiken, weet dat het slechts tijdelijk is en dat er enorm veel voordelen zijn.