Om de opstart van een moestuin te versnellen, raad ik altijd aan om veel compost te gebruiken. Het idee hierachter is dat de meeste bodems veel te weinig organisch materiaal bevatten. Door compost te gebruiken, breng je snel een grote hoeveelheid organisch materiaal aan. Hierdoor wordt de bodem geënt met bodemleven en verloopt het bodemherstel en de opbouw veel sneller. Nu is het zo dat je in het slechtste geval 3 à 4 keer compost moet aanbrengen, vaak is minder ook al voldoende.
Maar hoe weet je wanneer je wel of niet compost moet geven en hoeveel?
De start
Bij de opstart gebruik je veel compost: een laag tussen de 10 – 12 cm is wat wij bij Yggdrasil gebruikt hebben. Wij zijn gestart op een zeer slechte bodem. Jarenlang gebruikt voor aardappelen en mais kregen we een bodem die last had van erosie bij de minste regen en waar, te zien aan de kleur, nul organisch materiaal in aanwezig was. Onze eerste pogingen om groenten te kweken waren dan ook rampzalig, tot we begonnen met compost.
Het eerste jaar hebben we een laag van 12 cm gelegd. Wat er zou gebeuren wisten we niet, maar het had een enorm effect op de bodem. Deze was zo hongerig naar organisch materiaal dat je na de zomer de oude bodem al terug kon zien. Het organisch materiaal was door het opstartende bodemleven massaal verbruikt en de bodem ingetrokken in het proces van bodemopbouw.
We hebben dan in het najaar de bedden terug aangevuld met compost tot ongeveer een dikte van 12 cm. Dit betekent niet dat we terug 12 cm compost op de bedden hebben aangebracht, we hebben enkel gezorgd dat de laag organisch materiaal op de bodem terug 12 cm dik was. Het proces van verdwijnen en aanvullen heeft zich enkele jaren herhaald. Naar het einde van dit proces was het aanvullen ook eerder beperkt. Je hebt dan plekken in je tuin die precies een soort zinkgat zijn waar dat organisch materiaal maar blijft verdwijnen. Hier breng je dan meer op dan bij de rest van de bedden waar het na verloop van tijd nog maar over enkele centimeters ging.
Hoe zie je of je bodem voedsel nodig heeft?
Hoe zie je of je bodem voedsel nodig heeft? Als je begint met tuinieren en twijfelt, dan zou ik gewoon een goede 10 cm compost op de bodem aanbrengen. Ongeacht de voorgeschiedenis. Je kijkt dan na het seizoen, in september – oktober, hoeveel er van die laag compost nog over is. Ofwel is het duidelijk en komt de oude, gele bodem er doorheen en zie je brokken en klompen boven je compost uitsteken. Ofwel moet je met je handen even de grond in om te kijken hoe dik de compostlaag nog is.
Heb je nog meer dan drie-vierde van de dikte van de compostlaag over, dan kan je gerust zijn en moet je niets toevoegen. Je bent dan gestart op een goede bodem. Houd het in de gaten de komende jaren, misschien dat je na enkele jaren best nog eens compost toevoegt, maar normaal zal intensief mulchen voldoende zijn om het gehalte organisch materiaal in de bodem jaar na jaar rustig te laten stijgen.
Eindeloos proces?
Is er meer compost weg, dan heeft je bodem toch behoorlijk wat honger en vul je de laag best terug aan tot de oorspronkelijke dikte. Hou dit vol tot er weinig compost verdwijnt, dit ligt meestal rond de 3 – 4 keer aanvullen. De hoeveelheid compost vermindert telkens en misschien kan je tussenin ook wel eens een jaar overslaan. Je merkt het normaal wel wanneer je tuin een omslagpunt bereikt en de drang naar organisch materiaal afneemt.
Dat omslagpunt, die duur van aanvullen zal bij iedereen anders zijn. Het hangt af van je bodem, je manier van werken, de kwaliteit van je compost … Het is heel moeilijk om daar exacte hoeveelheden en tijden op te plakken, maar start bij twijfel met 12 cm en kijk wat er gebeurt.
Weet ook dat er een einde komt aan de injectie van organisch materiaal. Uiteindelijk is het de bedoeling om een gesloten systeem te krijgen waarbij je het gehalte organisch materiaal in de bodem op niveau houdt (of nog licht verhoogt) door te mulchen met eigen materiaal.
ans de leeuw says
februari 7, 2021 at 11:14 AMgebruik je je groenteafval uit de keuken ook als mulch, heb je dan geen composthoop meer
Bastiaan says
februari 13, 2021 at 10:36 AMWat er hier met compost bedoeld wordt is het eindstation van je te composteren materialen. Dus niet je keukenafval op het bed gooien 🙂
Martine De Deken says
februari 7, 2021 at 12:46 PMMag je dan in de compost planten?
m.e.deckers says
februari 7, 2021 at 1:18 PMFrank, allereerst veel dank voor je fantastische site en informatie. Ik begin nu aan het 7e jaar in een kleine volkstuin en vraag me af waarom ik hier niet eerder op gekomen ben. Het klopt allemaal zo totaal naar mijn gevoel. Ik heb last van gerugkerende plagen, net als mijn 80 jarige “oude” tuinbuurman die zweert bij diep spitten en obsessief muizen en ratten vangen. Hij denkt dat plagen er gewoon bij horen. Ik ben na enig zoeken bij jullie uitgekomen en dit is het naar mijn gevoel, voor mij. Ik zal veel commentaar krijgen, geeft niet, ik heb hem graag, en dat hoort er gewoon bij. Mijn vraag is nu: wat is het goede moment om de compost aan te brengen? Nu? Ik heb zelf niet genoeg compost, koop ik dan organische compost? Wat trouwens duur zou worden. Mijn tuin is 7×20 meter.
Ik heb 3 zakken lavagruis besteld, die kom ik na deze ijstijd halen. Gaat die op de compost, of eronder?
Dank en groet, Marlies Deckers
Patrik says
februari 8, 2021 at 11:07 AMAls ik goed geluisterd heb naar Frank, laat je de compost leveren voor de winter en laat hem rijpen een winter lang zodat hij klaar is voor gebruik
Frank Anrijs says
februari 8, 2021 at 11:42 AMDat is inderdaad het beste. Je kan de compost best wel aanvullen in het najaar zodat hij de hele winter op het bed ligt, narijpt, water opzuigt en het bodemleven al voedt.
Kitty says
februari 11, 2021 at 4:53 PMBeste Marlies,
Misschien heb je er iets aan om over mijn praktijkervaring te vernemen:
Ik heb het afgelopen jaar gedaan wat je nu van plan bent; lavagruis en 10 a 12 cm compost op mijn moestuin (vruchtbare, hoog stikstofgehalte aan het onkruid te zien, maar heel zware kleigrond). Het ging om zes kuub en om logistieke redenen (gebrek aan ruimte en gebonden aan de vaste levertijd aan de tuinvereniging) kon ik niet anders dan de compost in het vroege voorjaar opbrengen. Verder viel het mij in de praktijk tegen om “groencompost” te bestellen in Nederland tegen een redelijke prijs op niet teveel afstand; uiteindelijk heb ik daarom gekozen voor de “supercompost” van de vaste leverancier van het tuincomplex. Wat je dan precies krijgt blijft een gok, het was volgens mij wel (tenminste voornamelijk) groencompost. Die bleek echter nog niet geheel verteerd (dat zal de reden zijn geweest van de schappelijke prijs) dus in de zomer viel het wat tegen met mijn planten. In de herfst echter, toen de buurtuinen langzaam geel kleurden, maakten mijn planten alsnog een groeispurt! Alles prachtig groen. Ik heb goede hoop voor het komende seizoen. Mijn buurman op de tuin (ik ontmoette aanvankelijk ook commentaar, maar ze waren wel geïnteresseerd) trouwens ook, die is inmiddels overtuigd. Ik had de hele zomer tot zijn verbazing maar weinig onkruid, terwijl mijn tuin door de vorige huurder jarenlang was verwaarloosd en overwoekerd was geraakt met onkruid (de hardnekkige wortelonkruiden had ik wel grondig verwijderd voor de compost er over heen ging trouwens).
Woelratten heb ik helaas ook; ik ben er niet van af en heb ook geen wondermiddel, maar door de compost kon ik precies zien waar ze hun gangen groeven. Hoewel je beter niet op je bedden kunt lopen, trapte ik toch de hele zomer steeds hun verse gangen plat in de hoop ze op die manier wat weg te pesten. De overlast werd later in de zomer wel minder, geen idee of het daardoor kwam.
Overigens begrijp ik, overal waar ik daar over lees, dat je lavagruis op ieder moment van het jaar aan de bodem kunt toevoegen. Ik zou het opbrengen zodra het binnen is (en de sneeuw van het land 😉
Tot zover mijn ervaring; hopelijk heb je er iets aan.
vriendelijke groet,
Kitty
Marlies Deckers says
februari 22, 2021 at 10:34 AMVeel dank Kitty, je reactie is alweer een tijdje geleden. Ik werk hard om mijn tuin voor te bereiden op permacultuur. Stenen paden weggehaald, zakten teveel weg, en ik leg nieuwe van houtsnippers. Het lavagruis heb ik intussen, gehaald door een lieve vrouw die in België woont. De groencompost kan ik halen in Riemst, vlakbij Maastricht, niet ver van mij vandaan. Het bedrijf heet Roosengaard. Je kunt een vrachtwagen vol laten komen of zelf zakken vol scheppen. Dat ga ik doen, een busje vol laden. D.w.z. als de grens open is, want ze schijnen streng te controleren. Dan wordt het maar later.
Is er iemand die ervaring heeft met bokashi compost? Ik heb mijn tuin niet bij mijn huis, het keukengroenafval moet bij het gewone afval, dat staat me tegen dus ik vond de bokashi een uitkomst. Ik ga het composteren in een goed gesloten vat. En hoe zit het met een kas, gelden daar dezelfde regels van lavagruis en groenbemester? In ieder geval een goeie mulchlaag zal helpen.
Veel dank. Marlies
Ineke says
februari 7, 2021 at 2:11 PMHallo Frank,
bedankt weer, voor je blog. Begrijp ik goed dat je zowel in voor- als najaar kijkt of je compost aan moet vullen?
Carine Melotte says
februari 7, 2021 at 3:02 PMDag Frank, een vraagje ivm de bodem: ik mulch al lang en keek onlangs in de grond om te zien hoe die eruit zag…. Ik trof geen regenwormen aan. Kan het dat bij koude, de regenwormen meer naar de diepte verdwijnen?
Klaas Homan says
februari 7, 2021 at 6:54 PMGroenverwerking zoals takken etc worden gecomposteerd
Na 3 tot 4 maand geweldige compost
Soms gratis aftehalen bij de gemeente
Start morgen
bruno de winter says
februari 8, 2021 at 10:15 AMToch even duidelijk stellen dat dit uitsluitend kan met GROENCOMPOST en niet met GFT-compost gezien het hoge zout- en chloridegehalte van deze laatste soort !
Frank Anrijs says
februari 8, 2021 at 11:43 AMIdd, en een goede plek om deze te halen of bestellen is: http://www.groencompost.be/
Kristien says
februari 8, 2021 at 10:48 AMIk ben een drietal jaar bezig op de manier van natuurlijke moestuin, en gestart met de inhoud van mijn “composthopen” (slecht verteerd materiaal, afwisselen een massa grasmaaisel en een hele hoop ligusterscheersel). Dit allemaal op mijn “gazon” gekieperd en daarin beginnen tuinieren. En inderdaad na een tijdje plaatsen waar er bijna niks overschiet. Vooral de stukken waar ik bijna niet gemulcht heb (wegens niet veel plantjes om te beschermen of …) waren weer bijna kaal. De plaatsen waar ik frequent planten staan heb en dus ook veel gemulcht hebben nu een schitterende structuur. Voor de winter heb ik ook de moestuin nog wat uitgebreid, wegens veel mulchen niet veel eigen compost, en heb ik compost gekocht bij het containerpark. Er zit wel nog best wat plastic tussen, als je er op begint te letten. Waar haal je best je compost als je er moet aanvoeren om op te starten?
Ik ben zeer blij dat ik 3 jaar geleden je boek in handen heb gekregen, het was inderdaad het gevoel van “dit klopt”, en past een stuk beter bij hoe ik het zie.
Bedankt!
Eize Tuinman says
februari 9, 2021 at 2:48 PMDag Frank, ik lees met belangstelling jouw berichten en heb de 3 boeken gekocht. Echter ik kan niet meer inloggen omdat ik mijn wachtwoord kwijt ben. Ik heb al vele malen geprobeerd het te resetten, maar ik krijg nooit een resetmail. Kun je mij daarbij helpen want ik wil ook me ook graag abonneren op jouw video’s (à €10) , maar ook hiervoor heb ik mijn inloggegevens nodig. Ik hoor graag van je. Met vriendelijke groeten, Eize Tuinman.
Rita says
februari 10, 2021 at 10:46 AMWe kunnen je niet genoeg bedanken Frank, steeds geef je de juiste informatie op het juiste moment, we “denken” al veel te weten en toch krijgen we nog altijd bruikbare “tips and trics”, bedankt 🙏