We zijn er dit jaar redelijk laat mee, maar het weer is ook nog niet echt herfstweer te noemen :-). De grote najaarsschoonmaak zoals in de meeste moestuinen doen wij niet. Maar toch is er redelijk wat werk, werk dat belangrijk is, werk dat vele voordelen heeft voor u en voor uw tuin.
Het winterklaar maken van de tuin doen we in de natuurlijke moestuin naar het voorbeeld van de natuur. U moet dus niet alles gaan opkuisen, uitgebloeide planten afknippen en uw bodem omspitten.
Wat u wel moet doen, is wat u momenteel overal ziet gebeuren, zeker wanneer u in eens in het bos gaat wandelen.
Wat gebeurt er momenteel in de natuur?
De herfst gaat altijd gepaard met het vallen van de bladeren. Zeker in bossen, maar ook in uw eigen tuin, merkt u dat struiken en bomen met hun gevallen bladeren een tapijt vormen aan hun eigen voet.
Dit geeft vele voordelen voor de plant zelf:
- Allereerst worden de voedingstoffen die de plant diep uit de bodem heeft opgehaald zo aan de oppervlakte weer afgegeven. Dit is belangrijk om het bodemleven te stimuleren en zo de kwaliteit van de bodem.
- De bodem wordt afgedekt en dit tapijtje beschermt zo het bodemleven en de bodem zelf tegen de weersinvloeden van de winter. Regen wordt gebroken, het afkoelende effect van wind verlaagd en zon en koude worden afgeblokt. De omstandigheden in de bovenste laag van de bodem worden veel constanter, de extremen worden afgezwakt. Dit zorgt voor een hogere activiteit van het bodemleven, en dit is altijd goed :-).
- Dit tapijtje dient niet enkel als bescherming van de bodem, het verstikt ineens ook onkruiden en zorgt dat onkruidzaden niet de kans krijgen om te kiemen. De struik of boom zorgt zo dus eigenlijk dat er onder zijn kruin weinig of niets groeit. De concurrentie rond de stam wordt zo verlaagd, wat de plant betere kansen geeft.
Wat er zeker niet gebeurt is dat kaboutertjes rondlopen en alle uitgebloeide stengels verwijderen, dat de grond brandschoon wordt gemaakt en dat het gevallen blad elke 2 dagen wordt samen geveegd en afgevoerd.
Wat moet u doen in de tuin?
Momenteel zijn wij onze tuin winterklaar aan het maken. Dit houdt in dat wij onkruiden zoals muur, knopkruid, distels, brandnetels en melkdistels uittrekken en wegdoen. Maar sommige (on)kruiden mogen blijven staan. Veldkers, winterpostelein, Chinese bieslook, zelf uitgezaaide sla, koriander, …
Ook alle uitgebloeide stengels blijven staan, net als de maïsplanten waarvan de kolven zijn geoogst, de ijspegels die in zaad staan, de jonge koningskaarsen die volgend jaar gaan bloeien, … Er staat nog zeer veel op onze bedden, planten die allemaal de bodemactiviteit gaande houden met hun wortels.
De bedden die zijn ‘opgekuist’ worden daarna bedekt met een dikke laag mulch. Deze periode is dit absoluut geen probleem en kunt u met enige vindingrijkheid grote hoeveelheden mulch vast krijgen.
Bladeren zijn ideaal, zeker als ze door het grasmachine zijn gepasseerd en al wat versnipperd zijn. Maar ook afgereden gras en het blad van verschillende planten zoals smeerwortel, engelwortel en zuring, houtsnippers, stro, ….
Maar in deze periode gaat mijn voorkeur uit naar bladeren. Deze bevatten veel mineralen en zijn in overvloed aanwezig momenteel. Het grote voordeel is dat ze traag verteren en tot in het voorjaar de bodem goed afsluiten. Groenere materialen zoals gras en smeerwortel verteren redelijk snel en zijn na een dikke 6 – 7 weken verteerd en grotendeels verdwenen. Ze dan aanvullen is niet evident!
Het grote voordeel van dit werk in het najaar, is dat uw tuin vrij van onkruid de winter ingaat, het bodemleven heel de winter door kan werken en zo continu de bodem verbetert. En hierboven op kiemt er in het voorjaar nauwelijks onkruid. Hierdoor moet u pas terug wieden in de tuin tegen de tijd dat u begint uit te planten!
Hoi frank, Trek je dan in de lente ook pas de wortels van bijv. mais uit de grond? Of zijn die dan al helemaal verteerd?
De wortels en de volledige maisplant laten wij zitten. Wij knippen hem af in het voorjaar en gebruiken hem als mulchmateriaal. De wortels zijn dikwijls grotendeels verteerd, enkel de stompjes boven de grond blijven over.
Dag Frank
Ik pas dit mulchen al verschillende jaren toe, en sinds ik je blog lees nog meer. Bij een experiment waarbij ik één helft van de moestuin bedekte met een dikke laag bladeren, en de andere helft onbedekt liet, was het verschil na de winter enorm. De grond onder die bladeren was net als boter, echt een plezier om in te werken. De andere helft was pure zandgrond gebleven, poederdroog en stoffig in de zomer. Ik ben dus een overtuigd “mulcher”, en maak dankbaar gebruik van het aanbod in de omgeving: grasmaaisel van buren met een groot gazon; bladeren van buren met veel beukenbomen… In het verleden gebruikte ik ook maïskaf van een aangrenzend maïsveld. Het voordeel hiervan is dat dit goed blijft liggen, i.t.t. bladeren die makkelijk gaan vliegen en die ik met takken moet bedekken. De voorbije jaren kon ik dat niet om dat de stengels mee gedorst werden en er geen maïskaf bleef liggen. Dit jaar hebben ze opnieuw bij het dorsen het maïskaf laten liggen, en overweeg ik om lagen maïskaf te gebruiken om bovenop de bladerlaag te leggen. Eén bedenking hierbij: kan dit (erg) veel kwaad, aangezien de maïs wel eens besproeid is (weliswaar een half jaar geleden)? Als dit echt schadelijk is voor het bodemleven laat ik het liever. Maar ik ben anderzijds nogal pragmatisch ingesteld, en ga er ook niet van uit dat ik onder een glazen stolp leef. (Ik vrees dat sproeistoffen van dat veld bereiken ons perceel immers ook wel bereiken via de gemeenschappelijke gracht, en ook nog gedeeltelijk over de snipperwand heen die ik langs mijn moestuin heb gezet…). Ik hoef ook geen biocertificaat te behalen: ik pas de biologische principes in de mate van het mogelijke toe, maar ben daarbij ook niet heiliger dan de paus. Wat denk jij hierover: zouden het gif (Roundop?) nog sterk in dat kaf aanwezig zijn, of is dit een verwaarloosbare fractie?
Ik zou die mais niet op je tuin gooien, als je weet hoeveel residuen er achterblijven van de kankerverwekkende round-up, kan je beter je groenten in de winkel gaan kopen, die worden tenminste nog getest op residuen…dan maar wat minder mulch.
Ik zou toch ook voorzichtig zijn met die mais. Als je weet dat een groot deel van de mensen Roundup in zijn lichaam heeft dan vermoed ik dat het toch redelijk lang actief blijft en zich ophoud in de plant en bodem.
Natuurlijk ben ook ik niet naief en weet ik goed genoeg dat het middel via allerlei manieren toch in uw tuin en grond kan terecht komen. Maar ik zou het toch ook weer niet zelf binnenhalen 🙁 . Dan toch liever een iets dunnere laag mulch 😉
Wederom een zéér interessant artikel!
Bij mij staan eikenbomen die uiteraard veel blad laten vallen.
Nu weet ik dat ze zeer langzaam verteren en looizuur bevatten; wordt de grond dan niet te zuur? Zo ja, wat kan ik doen om de bodem dan wat minder zuur te maken?
De verzuring door de looizuren in bladeren wordt schromelijk overdreven. Dit heb ik enkele dagen gelezen op een moestuinforum:
Bladeren check….hopen van de eik liggen in de tuin…maar als ik die op mn bedden leg waait dat toch gewoon weg? Of leggen jullie er iets over?
Deze blijven goed liggen. Als het wat regent plakken ze snel aan elkaar. Enkel als je echt een open terrein hebt met stevig wind gaan er misschien wat vliegen.
Als je het zekere voor het onzekere wilt nemen, kan je misschien best met je grasmachine over de bladeren rijden waardoor ze wat versnippert zijn.
Ze gaan dan veel beter in elkaar haken en zeker niet gaan vliegen.
Mn moestuin ligt in een open weide vlakte met veelal stormwind… maar het is te proberen ! 🙂