Voor plezier en eenvoud in de natuurlijke moestuin
Smeerwortel is een veelgebruikte plant in permacultuur, meer bepaald de Russische smeerwortel is de beste versie. Het voordeel van deze smeerwortel is dat hij groter wordt, harder groeit, meer bloemen maakt, maar geen vruchtbare zaden. Hierdoor zal hij zich niet snel doorheen je tuin verspreiden, iets wat de gewone smeerwortel wel doet.
In een natuurlijke tuin zijn er heel wat mogelijkheden om vogels aan te trekken zodat je kan genieten van hun aanwezigheid. Om vogels aan te trekken zijn er drie fundamentele noden waaraan de tuin moet voldoen.
Onlangs heb ik het boek ‘Een opgeruimde geest’ gelezen van Daniel Levitin. Het boek op zich was niet zo heel goed, het werd na een tijdje nogal langdradig met veel herhalingen. De schrijver had naar mijn idee best wel wat meer mogen schrappen. Maar het eerste deel van het boek was wel heel interessant. [Read more…]
De zon is de laatste weken overvloedig van de partij, en ondertussen is de temperatuur ook serieus de hoogte ingegaan. Tijd dus voor de maartse viooltjes om in bloei te schieten. Maar buiten dat de bloemen massaal open staan en paars zijn, is er over maartse viooltjes nog veel meer te vertellen.
Permacultuur is ontstaan in Australië, dat weet iedereen die zich begint in te lezen in dit onderwerp. De bedenkers keken naar de bossen en de Aboriginals en kwamen zo tot een nieuwe manier van denken. Ze creëerden een nieuw kader waarbinnen je op een andere manier leert denken en kijken naar je omgeving.
Velen vinden het fantastisch om de ideeën en werkwijzen uit die eerste boeken over te nemen, maar vergeten daarbij dat het voorbeelden zijn om systeemdenken uit te leggen. Het zijn voorbeelden om ideeën uit te leggen en te concretiseren.
Het zijn geen voorbeelden die je klakkeloos moet overnemen en toepassen in je eigen tuin. Het basisidee van permacultuur is juist dat je niet klakkeloos moet overnemen wat er in je buurt wordt gezegd en gedaan. En dit op alle vlakken trouwens, niet alleen in je tuin! De ontwerpprincipes zijn er juist om je te helpen manieren te bedenken die lokaal werken, die passen bij jouw manier van werken en die voldoen aan de ethische aspecten.
Het is dus niet de bedoeling om alles zomaar te kopiëren, maar wel om zelf iets nieuws te bedenken, te kijken wat er in je buurt gebeurt of om iets wat in een andere streek werkt kritisch te bekijken en aan te passen aan jouw omstandigheden.
Deze keer wil ik ook aandacht vragen voor de randen in de tuin. Randen zijn een belangrijk onderdeel van de moestuin en de tuin in zijn geheel. Randen zijn plaatsen van waaruit heel wat leven vertrekt en die bovendien het geheel een mooi uitzicht geven.
Afsluitingen kan je vormgeven als rand door ze te laten begroeien. Voorbeelden hiervan zijn draden waarlangs braambessen, frambozen, taybessen en dergelijke geleid worden. Tegen muren kan je druiven, klimrozen, klimop … planten of leifruit. De keuze hangt voor een groot deel af van de grootte van je tuin. Bessenstruiken zijn geschikt voor een rand in een kleine moestuin. Kruisbessen en honingbessen zijn de laagst blijvende. Aalbessen vragen iets meer ruimte maar een struik levert al heel wat fruit. Zwarte bessen en jostabessen vragen nog meer ruimte en zijn eerder geschikt voor een iets grotere tuin.
De laatste tijd krijg ik steeds meer vragen over het gebruik van compost, meststoffen en hoe wij de broodnodige stikstof in onze bodem krijgen om onze planten te laten groeien. Als je Yggdrasil al een tijdje volgt, dan weet je dat wij startten – toch op slechte bodems – met een grote hoeveelheid compost. Een laag van 12 cm en dan eventueel aanvullen in de jaren daarop.
Niet verwonderlijk dan ook dat het verschijnen van een artikel op de website van VILT mensen ertoe aan zette om een mailtje te sturen naar mij met de vraag hoe ik daarover dacht. Het is echter een onderwerp waarover om de zoveel jaar een artikel verschijnt en het verdient ook wel enige nuance denk ik. Ik geef die hieronder, maar ook met de boodschap dat ik geen bodemwetenschapper ben, zelf al lang met vragen zit en bijvoorbeeld al contact gehad heb met Universiteit van Leuven om onderzoek uit te voeren op onze grond naar het effect van compost en eventuele uitspoeling van voedingsstoffen naar het grondwater.
De Pastinaak of Pinksternakel is een zeer oude groente, zoals blijkt uit vondsten in ongeveer 3000 jaar oude paalwoningen. Hij is afkomstig uit het Middellandse Zeegebied. Hij was al bekend bij de Grieken en de Romeinen. De Romeinen brachten hem mee naar onze streken waar de wortel groter werd dan in het Zuiden.
Tot de komst van de aardappel was pastinaak een belangrijk voedingsmiddel. Nadien is de teelt van pastinaak verdrongen door de aardappel en later door de wortel.
Pastinaak groeit in het wild en in wegbermen, in weilanden, aan de rand van velden. Het is een tweejarige plant met een witte, vlezige penwortel. Aan de buitenkant is de wortel crèmekleurig. De hals groeit bovenaan de wortel naar binnen toe. Daar ontspringen de diep ingesneden bladeren. Pastinaak is een robuuste plant die in het 2de jaar een holle bloeistengel vormt die tot 2 meter hoog kan worden, vol geelgroene bloemschermen. Het zaad is plat, gevleugeld aan de rand en lichtbruin van kleur. De zaden blijven slechts 2 jaar kiemkrachtig. Pastinaak is vorstbestendig en de wortels kunnen ‘s winters in de grond blijven.
Pastinaak is gemakkelijk te telen en bewaart in de winter. Men kan zaaien van maart tot juli. De zaden hebben een lange kiemtijd, tot vijf weken kan het duren voor de plantjes opkomen. De eerste blaadjes na de kiemblaadjes lijken nog helemaal niet op de volwassen bladeren: ze zijn nog voller en eerder hartvormig. Let dus goed op dat je ze herkent. Zaai op voldoende afstand zodat de wortel kan uitgroeien. Pastinaken groeien diep en zijn het gemakkelijkst te oogsten in losse grond.
In het handboek van Velt staat dat je pastinaak kan zaaien tussen vroege aardappelen. Eens de aardappelen gerooid, hebben de planten nog voldoende tijd om uit te groeien. Misschien eens uitproberen?
Van zodra de wortels enige omvang hebben kan je ze oogsten. De hals zit meestal net onder grond. Je kan met de vingers voelen hoe groot de omvang is. De lengte van de wortel is niet te zien maar is afhankelijk van de variëteit. Met een spitvork kan je ze uit de grond halen. Probeer hierbij de wortel niet te raken.
Je kan best oogsten voor onmiddellijk gebruik. De schil wordt immers snel kurkachtig en is dan nog moeilijk schoon te krijgen.
In de winter kan je de wortels in de grond laten of ze inkuilen. Bedenk wel dat woelmuizen en –ratten liefhebbers zijn van de wortels.
Je kan ook een exemplaar laten uitzaaien. Hiervoor laat je de pastinaak overwinteren in de tuin en in het volgende jaar gaat hij bloeien. Hij bloeit prachtig en als schermbloemige is het een nuttige plant in de tuin. Schermbloemigen trekken immers insecten aan die natuurlijke vijanden zijn van meerdere ongewenste insecten zoals luizen.
Pastinaak is een robuuste plant die veel ruimte inneemt als ze bloeit en nadien zaad draagt.
De wortel van pastinaak is aromatisch, ietwat zoet maar ook soms wat bitter. Je kan hem zowel rauw als gestoofd klaarmaken. Hij wordt als groente klaargemaakt of in groentemengsels verwerkt en in stoofpotten. Hij is heel geschikt om aan diverse soepen toe te voegen: hij maakt ze fluweelromig zonder room toe te voegen. Ook soep van enkel pastinaak, een ajuin en laurierblad met een beetje verse peterselie op het eind is heel lekker.
Je kan de wortel in stukjes snijden en samen met worteltjes klaarmaken met toevoeging van Provençaalse kruiden.
Pastinaak hoef je niet te schillen als hij vers is. Schoonschrobben volstaat. Maar de schil wordt snel kurkachtig en dan is het beter hem te schillen.
Regelmatig krijg ik de vraag over het gebruik van serres in een natuurlijke moestuin en hoe wij daarmee omgaan. Het is een afgesloten systeem waar je maar een beperkt aantal planten inzet. Ook zijn insecten en vogels niet zo aanwezig als in de moestuin, dus ook dat heeft een effect. Ik vertel zelden over hoe wij te werk gaan in een serre, omdat wij op zich niet zo veel anders werken dan in een doorsnee serre, maar ik kan uiteraard wel vertellen hoe wij te werk gaan.
Daarnaast is er sinds vorige week woensdag nog een extra bedenking bijgekomen na een lezing die ik gevolgd heb in het kader van de online cursus voor gevorderden. Deze lezing werd gegeven door Marleen Massonnet van Arvensis en heeft wel wat inspiratie opgeleverd.
De komende maanden worden er naar alle waarschijnlijkheid een hoop plannen uitgevoerd die al lang op de plank lagen bij Yggdrasil. Corona heeft alles wat vertraagd maar nu zijn er toch verscheidene in gang gezet.
Een daarvan is het uitgraven van enkele poelen zodat er niet enkel vooraan een poel en dus open water is. In het midden en achteraan komt er telkens een poel bij. De poel in het midden vangt het water op van het afdak over het composttoilet en het afdak boven het houtschuurtje. Er komt een folie in omdat we op een helling liggen met een lage watertafel op die plek zodat de poel anders snel zou leeg staan in drogere periodes.