[mashshare]
Wij hebben op Yggdrasil een specifieke manier van werken. Bij het opstarten van ons systeem komt er bijna altijd veel compost kijken. De reden hiervoor is dat de meeste gronden uitgeput zijn en bijna geen organische stof bevatten.
Compost is het materiaal bij uitstek om het organische stofgehalte in de bodem aan te vullen. En dit organisch materiaal in de bodem is ongelooflijk belangrijk omdat het bodemleven hierop draait.
Geen organisch materiaal in de bodem, geen bodemleven en dus ook geen goede groei van de planten.
Tot zover gaat iedereen akkoord, maar over die grote hoeveelheden compost die je moet toevoegen om een goede bodem te krijgen is er wel wat discussie. En dan niet alleen of het nodig is, maar ook of het wel goed is.
Dat het nodig is om je bodem te verbeteren en zo snel van start te gaan, daar ben ik van overtuigd. Maar of het geen negatieve gevolgen heeft is een andere vraag, en daar ben ik nog niet uit.
Bodemstalen
Meten is weten, en daarom laten wij regelmatig bodemstalen nemen. De resultaten zijn redelijk constant, en volgens mij op het eerste zicht in orde.
Maar als je gaat kijken naar wat er geadviseerd wordt door de Bodemkundige Dienst (die onze grond onderzoeken) dan blijkt er toch wat te schelen.
Het bodemonderzoek uit 2013 kan je hier bekijken: Bodemonderzoek 2013. De interpretatie en de vergelijking met een ander onderzoek kan je hier bekijken: Bodemonderzoeken: een overzicht.
Enkele meetwaarden
Zo hebben wij een humusgehalte van 8.05% , wat vergeleken met de streefwaardes van de Bodemkundige Dienst belachelijk hoog is. Ook de waardes van de fosfor, kalium en magnesium liggen aan de hoge kant, de hoeveelheid stikstof is wel goed.
In verband met uitspoeling zou het niet goed zijn als je op een natuurlijke manier probeert te werken, maar je bodem en je bodemleven constant schade toebrengt.
Maar ik vraag mij af of de adviezen van de Bodemkundige Dienst wel kloppen. Ik vraag mij af of ze niet appelen met peren vergelijken. Hetzelfde trouwens met de conclusies dat de meeste moestuinen in Vlaanderen te veel fosfor en stikstof in de bodem hebben zitten.
Want uiteindelijk vergelijkt men een bodem van een boer met enkele tienden van een procent aan organisch materiaal met een bodem van een moestuinier met verschillende percenten aan organisch materiaal.
En dat is volgens mij een heel andere wereld!
Zou er geen verschil zijn?
Ik wil direct aannemen dat de maximumwaardes van stikstof, fosfor en de andere elementen juist zijn bij de standaardomstandigheden waarvoor ze bepaald zijn: een veld.
En een veld is tegenwoordig een stuk grond waar nauwelijks leven in zit en nauwelijks organisch materiaal. Een veld is dus een plek waar bijna niets in zit dat op welke manier dan ook mineralen (meststoffen dus) kan vasthouden. Dus daarom is er snel uitspoeling en moet je de maximumwaardes laag houden.
Maar wanneer je dan naar een moestuin kijkt waar de tuinder al jaren zorgvuldig zijn bodem heeft verzorgd, grote hoeveelheden compost heeft op aangebracht, niet spit en veel mulcht, dan heb je toch totaal andere omstandigheden.
Humus in de bodem houdt heel veel extra mineralen vast. Ze kunnen niet uitspoelen maar kunnen wel vrijkomen om opgenomen te worden door de planten.
Maar hier wordt bij analyses geen rekening mee gehouden!
Organisch materiaal afbouwen?
Men adviseert ons bv. om onze voorraad organische stof (waaronder humus) in de bodem af te bouwen naar de vooropgestelde 1% – 1.5 %. Dat is toch compleet absurd!
Maar het gevolg is ook dat de hoeveelheid mineralen die je volgens het advies mag hebben in je bodem, wordt afgestemd op die vooropgestelde lage aanwezigheid van organisch materiaal. Men gaat voor de maximumwaardes, die toegelaten zijn, uit van de toestanden op een gewoon landbouwveld, terwijl deze drastisch verschillen van een moestuin.
Echt appelen met peren vergelijken dus.
Het lijkt mij logisch dat een bodem met een grote hoeveelheid humus een veel grotere hoeveelheid mineralen kan vastleggen, zonder problemen met uitspoeling. Maar ik kan dat uiteraard niet bewijzen.
Een bewijs zou kunnen zijn dat wij al verschillende jaren geen compost meer toevoegen, enkel mulchmateriaal, en dat onze metingen van de mineralen in de bodem cnDe waardes blijven redelijk constant, wat erop wijst dat er geen uitspoeling is.
Ook is onze plantengroei heel goed, wat toch een duidelijke indicatie moet zijn dat er geen problemen zijn.
Compleet verkeerde adviezen en gevolgtrekkingen
Het is volgens mij toch gewoon een volledige verkeerde vergelijking die gemaakt wordt?
En moeten die maximumwaardes van mineralen voor bodems met een hoog humusgehalte ook eens niet onderzocht worden? Dan kan men pas gefundeerd commentaar geven op moestuinders!
Ben ik hier nu volledig verkeerd of ligt het aan het verhaal van het beleid en de Bodemkundige Dienst?
Kan jij hier duidelijkheid in brengen?
Volgende Stap?
Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!
Misschien zou je jullie waarden eens kunnen vergelijken met permanent historisch grasland, een oerbos, of een bodem uit een natuurreservaat dat al heel lang niet meer is ondergewerkt.
Het is zoals je zegt, de klassieke landbouwgronden zijn geen referentie want die bodems zijn al lang niet meer in evenwicht maar volledig uitgeput.
Kijk eens in de wereld. Bossen met naaldbomen zijn zuur. Rivieren leggen kleilagen aan waarop loofbomen weer goed groeien. De tropen zijn de vruchtbaarste gronden even als oude vulkaan as. Dus wat is nu goed voor de bodem.
Iedereen weet wat compost is. En we gebruiken het om de klei wat beter bewerkbaar te maken. Maar om nu te zeggen dat planten er beter van gaan groeien.
We willen alles telen dus van alles een beetje.
Mijn moestuin in de flevopolder heeft de vetste klei. Heb de tuin door een graafmachine 2 meter om laten spitten. Daarna met kipkoepaardenmest, zand, lavameel en compost door elkaar gefreesd. Je zou zeggen dat de plantjes er heen zouden hollen. Maar er gebeurde niets teleurstellende resultaten. Een monster van de grond gaf aan teveel humus maar dat kon ik begrijpen. Dat zou wel afnemen. Verder alle waardes goed maar geen opbrengsten. Wat miste ik nu.
Ik miste het ‘Leven’. Kleigrond was dood, lavameel was dood, koemest dood en compost was ook niet echt goed.
Heb 4 kilo wormen gekocht en die werden binnen 2 weken door merels meeuwen en andere dieren er weer uit gehaald.
Kwam in contact met een man die in Gelderland een moestuin had die verwilderd was en al jaren er verlaten bij lag. Ze wilden er iets anders mee doen. Ik vroeg of ik eens mocht komen kijken.
Aanhanger mee en heb de hele zaterdag, nadat ik alles 2 cm van de bodem had weggehaald met de zeis, met mijn platte schep een 3 cm van de toplaag in de aanhanger schepte.
Het was maart en heb toen die rotzooi op mijn tuin gebracht. en met een drietand verdeeld.
Allemachtig wat een onkruid. Maar ik op de knieën alles eruit getrokken en wat een opbrengsten. Geweldig. Het leven zit weer in de tuin. Ik weet niet wat voor leven. Ik zag wormen pissebedden enz. Wat ik niet zag waren die bacteriën en microben.
Sindsdien gebruik alleen mulch en vul wel aan met lava meel en bacteriën die ze wel in de vijver doen. Meer ook niet.
Gebruik wel de compost maar over de mulch en zoveel compost levert mijn 2 are niet op.
Conclusie
Haal het leven in je moestuin en accepteer dat niet alles 100% zal gedijen op de gronden. Compost is maar een kleine aanvulling. De bovenste 10 cm die doen het hem. En een 100% grond voor alle planten bestaat niet.
Om meer bodemleven in de grond te krijgen kan ook gebruik worden gemaakt van compostthee. In (oude) mest en (oude) compost zou ook nog leven moeten zitten. De bodem heeft uiteraard wel de tijd nodig om “levend” te worden.
Ik doelde ook op padden, kikkers, slakken, duizendpoten, pissebedden, mijten, spinnen enz enz. Die zitten niet in thee.
Groetjes
Het lijkt me logisch dat ze inderdaad refereren naar een “standaard” landbouwveld (spitten e.d.). Wil je andere referentiewaarden, bekijk dan eens deze site:
http://passel.unl.edu/pages/informationmodule.php?idinformationmodule=1130447021&topicorder=5&maxto=7
Hier staat dat humus 8% kan zijn in graslanden (dat wil zeggen: prairielanden die eeuwen met rust zijn gelaten). En ook dat hoe hoger het percentage hoe dieper het is. Het percentage hangt af van het soort organisch materiaal waarmee de grond gevoed wordt en met name ook de kwantiteit. Hoe meer je toevoegt hoe hoger het percentage. Aangezien jij jaar in jaar uit grote hoeveelheden organisch materiaal toevoegt, is het percentage humus groot.
Wat meer info op:
http://soilquality.org.au/factsheets/organic-carbon
en
http://www.soilquality.org.au/factsheets/how-much-carbon-can-soil-store
Dit is een mogelijk interessant rapport (uit 1956!) (http://www.nrs.fs.fed.us/pubs/sp/sp_ne085.pdf) om door te lezen voor referentie van de kwaliteiten van humus in (bos) bodems.
Als je teveel organisch materiaal toevoegt kan je op zeker moment anaerobische omzetting krijgen: dan ga je turf vormen. Maar met 8% lijkt me nog geen probleem, aangezien dat in de natuur (graslanden) ook gewoon voorkomt.
Zolang je planten goed groeien dan zou ik zeggen: gewoon doorgaan!
Wat is trouwens jullie mening over composthopen (of compostthee)?
Ik heb geen composthoop maar deponeer het gewoon op de grond/organisch materiaal dat er al ligt. Het bodemleven verteert het organisch materiaal en ik krijg een mooie voedzame bodem en de beestjes zijn gelukkig met de bak voedsel die ik voor ze klaarleg. Voor het ‘mooie’ bedek ik het allemaal met blaadjes, tja het oog wil ook wat.
In een composthoop wordt het organisch materiaal omgezet en heb je mooie compost die je op te tuin kan gooien: fijn voor de plantjes die kunnen er gelijk gebruik van maken en een ‘quick boost’ er van krijgen. Maar voor je bodemleven is het gewoon waardeloos: er zit geen voedsel voor hen bij, al het werk is al gedaan.
Oftewel, met compost krijg je geen goede grond. Leuk voor de start voor plantjes, maar niet goed voor de start van bodemleven.
Heb ik het hier goed of fout?
hoi Machteld,
Waardeloos is het niet maar het is afval van de eters. Wat normaal op een veel grotere oppervlakte gebeurd wordt nu geconcentreerd in een bak. Het is er lekker warm en er is genoeg dus een welvaart van jewelste. En alles wat er verteerd word moet er weer uit de compost en daar kunnen de plantje iets van nemen. Samen met mineralen. Het is echt niet nodig om een compostbak te nemen. Gooi alles maar op de grond en de natuur doet de rest. Ik heb wel een wormenbak en een compostbak voor thuis. Op de moestuin niet. Thuis vind ik het niet fris om alle bananen en sinaasappelschillen los in de tuin hebben liggen. Thuis heb ik namelijk alleen fruitbomen en struiken en die lachen om compost.
Ik zie compost meer als een bodemverbeteraar met een plusje. Lekker rulle grond waar veel zuurstof in komt met een dikke laag mulch en ik moet zeggen dat ze op ons complex toch wel langzaam inzien dat het anders kan.
Groetjes
Dank voor al je adviezen en nu weer je ‘overpeinzing’ over compost en bodemwaardes. Ik ben nu 2,5 jaar intuïtief aan het tuinieren op een volledig arme zandgrond. Er is een gesloten kringloop ontstaan door al het groen te ‘herinvesteren’ in de tuin. Samen met jouw blogadviezen is het een paradijsje aan het worden. Om mij heen wordt het contrast steeds meer zichtbaar en de verbazing van de omwonenden stijgt door het resultaat. Twijfel niet en ga gewoon verder. Hopelijk zal dat de mensheid die nog onwetend en vol onbegrip is, jouw zienswijze ooit begrijpen. Voor jou is het logisch maar heb je jouw theorie al eens met hen gedeeld?
de zelfde redenering wordt ook gevolgd als het over bloedtesten gaat: jouw resultaten worden ook vergeleken met het gemiddelde van de genomen bloedstalen van andere mensen. Alleen, … er zijn weinig gezonde jonge twintigers die hun bloed laten testen, in hoofdzaak zijn het zieke mensen die dit laten doen.
Interessante bijdrage; hiermee heb je een vraag beantwoord die ik eigenlijk al lang wilde stellen, want ik lees ook voortdurend dit soort adviezen (o.m. in de bijbel van VELT). Maar sinds ik op jouw advies 2 jaar geleden ongeveer 5 ton compost heb toegevoegd aan mijn moestuin (dus dik 10 cm) is mijn hof fenomenaal veranderd… in positieve zin wel te verstaan. Geen stoffige zandbak meer, maar rulle bosgrond. Dat in combinatie met bijna permanente bodembedekking (gras van buren in de zomer, bladeren van buren in de winter) , een dosis lavakorrel (overschot van aanleg groendak) levert ook opmerkelijk beter opbrengsten én minder vraat op. Heel opmerkelijk dit jaar: er zaten voor het eerst in enkele jaren wat naaktslakken in mijn bedden, maar ze lieten mijn groenten grotendeels ongemoeid!!
compost is vergaan groen afval wat normaal veel in het bos ligt.
maar nu word het bos vaak gekapt en de boomstammen steeds afgevoerd.
net als het veld dat steeds opnieuw gemaaid word.
en die compost word dan op de moestuin gedaan.
op die manier word toch heel veel grond arm.
en kleine stukjes die krijgen dan weer net heel veel voeding.
de vraag is hoelang kunnen die velden en bossen blijven groeien.
als hun compost steeds opnieuw word gestolen.
en wat is het gevolg van al die velden .
vroeger was er veel meer bos.
dat heeft toch stilaan de goede vruchtbare aarde gemaakt.
kan die ook terug stilaan verdwijnen?
Ik zie een sterke parallel met de adviezen die gegeven worden ivm de groei van kinderen. Toen mijn kinderen baby’s waren, staken ze op een bepaald moment volledig boven de groeicurve uit. Bij Kind en Gezin werd mij gezegd dat dit ok was, aangezien de curves opgesteld zijn met kinderen die flesvoeding krijgen, en borstvoedingkinderen hebben een ander groeipatroon (tot dat inzicht waren ze gelukkig al gekomen ;-)). Intussen hebben ze de curves aangepast en hoef je je als borstvoedingmoeder geen uitzondering meer te voelen :-).
Hoi Frank, als je wilt weten of er uitspoeling plaatsvindt, kun je natuurlijk ook grondwatermosters laten nemen. Een grondwatermonster wordt genomen mbv een peilbuis. Deze kan jaren in de grond blijven staan, hierdoor heb je de mogelijkheid om te monitoren. Dus te kijken wat er jaar na jaar gebeurt. Als je wilt, kun je die optie eens overwegen.
Dat is eigenlijk een goed idee!
Ik ga eens kijken of we dat niet kunnen regelen ergens in de tuin 🙂 .
Bedankt voor de tip!
Ben benieuwd. Hou je ons op de hoogte?
Zal ik doen 🙂 !
Dag Frank,
Er zal ongetwijfeld een verschil zijn tussen humusrijke bodems en de bijna humusloze bodems van gangbare landbouwvelden, wat de gehaltes aan bepaalde mineralen betreft, vooral omdat – zoals je zelf aangeeft – in humusrijke bodems heel wat mineralen effectief GEBONDEN zijn in macromoleculaire verbindingen : grotere, complexere moleculen dus. Daardoor kunnen ze niet uitspoelen. Wat ik mij zelf echter afvraag (ik heb zelf nog nooit stalen laten nemen), is of het eigenlijk wel mogelijk is om het gehalte aan een mineraal te bepalen (door de BDB bijvoorbeeld), als het in zo’n grotere molecule “gevangen” zit. Bepaalt de BDB met andere woorden het gehalte aan plantopneembaar mineraal, of kunnen zij ook die gevangen vorm bepalen (die dan trouwens nog niet “mineraal” is maar eerder nog “organisch” (vgl. organische stikstof minerale stikstof) ? En áls het zo is dat zoiets mogelijk is, dan is er inderdaad sprake van appelen en peren, want gevangen elementen komen veel trager vrij dan “losse” mineralen, die bij te grote hoeveelheden dan kunnen uitspoelen. Ik ken zelf het antwoord op die vraag niet, maar ik ken iemand die er misschien wel kan op antwoorden, en ik zal het hem in de komende dagen eens voorleggen.