De voordelen van composteren zijn talrijk en niet alleen voor uw tuin, maar ook voor uw bankrekening en het milieu.

Composteren in de tuin is afgekeken van het natuurlijke proces dat op en in de bodem plaatsvindt. Doordat composteren zo nauw verbonden is met bodemverbetering en zorg voor de bodem, is composteren een centraal thema geworden in het verhaal rond Natuurlijk Moestuinieren.

Compost is namelijk een bodemverbeteraar bij uitstek en een goede bodem is de basis van een Natuurlijke Moestuin.

De verschillende positieve invloeden die compost heeft op de bodem zal ik eerst bespreken, daarna volgen nog verschillende voordelen van compost op afvalverwerking, CO2 en uw uitgaven.

1. Compost zorgt voor een goede bodemstructuur

De grond bestaat uit 3 soorten deeltjes, u herinnert het u misschien nog uit vroegere lessen aardrijkskunde. De onderlinge verhouding van deze 3 soorten – zand, klei, silt – bepaalt het soort grond dat u heeft.

Zo zijn zandkorrels groot waardoor er grote poriën zijn in de grond waardoor water sneller weg kan en er meer lucht zit in de grond waardoor de gronden sneller opwarmen in de zomer.

Dit geeft dus drogere gronden, die ook moeilijker voedingstoffen kunnen vasthouden.

Aan de andere kant hebben we dan kleigronden. Kleideeltjes zijn heel klein en kunnen voedingstoffen juist heel goed vasthouden. Doordat het echter heel kleine deeltjes zijn, zijn de grondporiën klein en slecht waterdoorlatend. Ook de lucht geraakt dikwijls niet gemakkelijk in deze bodems waardoor de groei van wortels slecht verloopt.

Geen van beide bodems zijn ideaal, het zijn vooral de bodems die een mengeling bevatten, de leembodems, die de positieve eigenschappen van beide soorten deeltjes combineren: goede afwatering en verluchting van de bodem én een goede binding van voedingsstoffen.

Wat moet ik dan doen op mijn zandgrond?

Niet gepanikeerd! Ook wanneer u op de Kempische zandgronden woont kunt u alle goede eigenschappen combineren in uw grond door het toevoegen van organisch materiaal in de vorm van compost.

De compost is niet rechtstreeks verantwoordelijk voor de betere structuur, maar zet een heleboel processen in gang die voor u de perfecte structuur opbouwen.

• Compost zorgt voor aggregaatvorming. Kleinere bodemdeeltjes klonteren samen tot stevige, grotere gehelen. Dit zorgt voor grotere poriën waardoor water vlot weg kan en de luchtcirculatie in de bodem vlot verloopt.Uitgebreidere informatie over het hele proces van aggregaatvorming vindt u hier: Aggregaatvorming in uw grond

• Organisch materiaal stimuleert het bodemleven. En bodemleven zorgt ondermeer voor een betere bodemstructuur. Bacteriën, schimmels en wormen produceren plakkerige stoffen die de gronddeeltjes als het ware samenlijmen.De fijne schimmeldraden van schimmels groeien rond de deeltjes en produceren hierbij ook glomalin, een kleverig eiwit.Ook regenwormen leveren een bijdrage. Ze vreten gronddeeltjes en in de darmen worden door de werking van bacteriën heel stevige aggregaten gevormd die dan via de uitwerpselen in de grond komen.Ook het dagelijks leven van alle bodemorganismen, hun constante gewriemel op zoek naar voedsel zorgt dat er gangen gevormd worden. Zo scheiden regenwormen een stof af waarmee hun gangen bekleed worden zodat ze langer stevig blijven.De combinatie van al deze activiteiten zorgt ervoor dat u eigenlijk niet moet spitten in de tuin maar dat op een natuurlijke wijze de bodem wordt opengemaakt voor water en lucht.

• Compost bestaat voor een deel uit humus. Humus op zijn beurt bestaat voor een groot deel uit humuszuren. Deze zuren hebben ook weer een positieve invloed op het bodemleven en zo een invloed op de structuuropbouw in de grond.

De structuuropbouw start eigenlijk bij het toevoegen van organisch materiaal. U kunt trouwens snel zien of uw grond veel organisch materiaal bevat door naar de kleur van de grond te kijken.

Donkere grond bevat veel organisch materiaal, grijze of bleke grond heel weinig. In een grond met weinig organische stof is het moeilijk om een goede structuur te bekomen en dus ook moeilijk om succesvol groenten te kweken.

2. Bescherming tegen uitdrogen

De aggregaat-structuur die we hiervoor besproken hebben is cruciaal voor het overbruggen van droge periodes in de zomer.

De aggregaten – waar een deel humus en een deel grond in zit – zijn heel geschikt om vocht vast te houden.

Humus kan namelijk tot 2x zijn gewicht aan water vasthouden. Het water wordt goed afgevoerd door de grond en blijft niet in plassen bovenop de grond staan. En het goede aan veel organische stof in de grond is dat het ook niet allemaal verdwijnt in de diepte. Een aanzienlijk deel wordt vastgehouden door deze aggregaten en de fijne haarwortels van de planten groeien zo rond deze aggregaten en nemen het vocht terug op.

Zo kunt u met een bodem met voldoende organische stof in combinatie met mulchen met organisch materiaal een droge zomer doorkomen zonder al teveel extra water te geven.

3. Erosie tegengaan

Erosie is een gevolg van een laag gehalte aan organische stof in de bodem en vormt op veel plaatsen een serieus probleem. Ook in België, getuige zijn alle goten die vollopen met bruine modder zodra het enkele dagen hard regent in de herfst of winter. Elk veld dat op een kleine helling ligt, verliest zo een deel van zijn bovenste vruchtbare grond.

Compost alleen is geen oplossing tegen erosie, maar het toevoegen van organisch materiaal en de daarop volgende processen zoals aggregaatvorming zijn wel het begin in de strijd tegen erosie.

4. Verbeterde luchtcirculatie

Luchtcirculatie is heel belangrijk voor een goed werkende bodem. Zonder voldoende luchtcirculatie in de bodem vermindert de hoeveelheid organische stof in de bodem, het aandeel stikstof zakt en het humusniveau zakt.

De bodemorganismen die organisch materiaal en humus omzetten in stoffen die opneembaar zijn voor de planten, kunnen hun werk niet naar behoren doen.

Veel processen in de bodem zijn immers afhankelijk van zuurstof en naast de meeste nuttige bodemorganismen hebben ook mycorhizza nood aan zuurstof.

Ook hier komt compost weer onrechtstreeks in tussen. Door de verbeterde structuuropbouw zijn er meer poriën waardoor er meer luchtcirculatie is. Bij slechte gronden slaat de grond dicht bij regen en vormt een soort korst over de bodem. Hierdoor kunnen water en lucht slecht in de grond indringen.

Vooral jonge planten en zaailingen hebben hier veel last van.

De andere voordelen kunt u in deel 2 lezen.