Vorige week hadden we onze Opentuindag op Yggdrasil. Het weer zat niet echt mee (wat een understatement :-)) maar de echte tuiniers kwamen toch opdagen waardoor de dag toch nog een (klein) succes was.
En net zoals op andere rondleidingen, cursussen, via mail, … kwamen de vragen telkens weer:
- Hebben jullie geen last van slakken?
- Wat doen jullie tegen luizen?
- Hoe hou je die konijnen uit de tuin?
- Eten de duiven je kolen niet op?
- Hoe komt het dat jullie geen plaag in de aardappelen hebben?
- …
En eerlijk gezegd weet ik hier geen sluitend antwoord op. Ik vertel dan altijd het verhaal over het voorzien van randen, het aantrekken van natuurlijke vijanden en het gebruik van onze speciale combinatie-technieken. Maar is dat wel de reden? Zijn het die elementen die ervoor zorgen dat wij gespaard blijven van plagen, dat wij rustig groenten kweken met duiven en konijnen in de tuin zonder vraatschade?
Ik heb er zondag ook met Marc van Pure Milieutechniek over gepraat, en ik begin toch te denken dat het ook (!) ergens anders aan ligt.
Begint ook dit verhaal bij de bodem?
Volgens mij is de basis van een succesvolle natuurlijke moestuin de bodem. Begin met het verbeteren van de bodem en u krijgt een natuurlijke moestuin waarin het bodemleven heel veel taken van u overneemt, waar het vocht wordt vastgehouden door de grond en waar het een plezier is om in te werken.
De manier om een goede bodem te bereiken is het toedienen van grote hoeveelheden organisch materiaal. De reden hiervoor is dat al onze bodems door 10-tallen jaren klassieke landbouw eigenlijk compleet leeg zijn. Alle organische materiaal is opgebruikt en het bodemleven heeft er bij gebrek aan voedsel ook de brui aan gegeven.
Een snelle terugkeer en opbouw van het bodemleven kunt u bereiken door veel compost toe te voegen, de spectaculaire veranderingen van de bodem kunt u bijna direct waarnemen.
Niet gewoon de bodem
Wat wij ondertussen ook al verscheidene jaren gemerkt hebben is dat onze bodems niet enkel organisch materiaal ontberen, maar ook schrijnende tekorten hebben aan sporenelementen. Doordat onze bodems jarenlang enkel gevoed zijn met NPK (stikstof-fosfor-kalium) meststoffen, zijn alle andere micro-elementen opgebruikt en verdwenen uit de bovenste laag van de bodem.
Gegevens hierover zijn ronduit alarmerend, want ook onze groenten die in deze bodems zijn opgekweekt ontberen deze sporenelementen. Met als gevolg dat wij hier ook tekorten van hebben!
De manier waarop wij dat gemerkt hebben is het veelvuldig voorkomen van verschillende planten die een mijnfunctie hebben. De wortels ‘ontmijnen’ de mineralen op grote diepte en brengen deze via de wortels naar boven. De mineralen komen zo terecht in de bladeren. Wanneer deze afsterven, komen de mineralen terug in de bodem terecht maar nu in de bovenste laag! Hier worden ze terug opgenomen door andere planten. Enkele voorbeelden van zulke mijnplanten zijn smeerwortel, zuring, brandnetels, distels en heermoes.
Wij gebruiken deze om te mulchen, maar de opbouw van mineralen gaat zo heel traag. Door wat rond te zoeken kwamen we zo bij lavagesteente uit.
Tijd voor wat geschiedenis
Op het einde van de 19de eeuw schrijft Julius Hensel het boek ‘Bread from Stones’. Hiermee reageert hij op de wet van het minimum van Justus. Volgens Hensel is het juist door extra stikstof in de grond te brengen dat planten mineralentekorten krijgen. Ze groeien wel goed, maar worden gevoeliger voor plagen en ziektes.
Uit zijn eigen onderzoek en dat van talloze andere boeren blijkt dat het toevoegen van lavameel sterkere, grotere en gezondere planten oplevert. Ook niet geheel onlogisch als u bedenkt dat de vruchtbaarste bodems in de wereld rond vulkanen liggen!
Lavagesteente is overvloedig aanwezig en daar kon niet veel aan verdiend worden, dus kwam de opkomende meststoffenindustrie in actie. Ene professor Wagner zette een grootse lastercampagne op poten en Hensel zijn spectaculaire resultaten werden verdrukt en vergeten. In het begin van de jaren 1900 was er terug wat beweging rond lavameel als ideale meststof, maar ook deze revival bleek van korte duur.
Nu 100 jaar later wordt er stilaan weer meer onderzoek gevoerd naar het gebruik van gesteentemelen. De resultaten zijn veelbelovend, zo positief zelfs dat een land zoals Brazilië maximaal inzet op gesteentemeel. Kleine landbouwers worden begeleid en geadviseerd in het gebruik van gesteentemelen, wat volgens de Braziliaanse onderzoekers grotere, gezondere en resistentere planten oplevert.
Zou het aan het lavameel liggen?
Om terug op de oorspronkelijke vraag terug te komen: zou het niet aan het gebruik van lavameel kunnen liggen?
Ik denk dat het probleem van plagen en ziektes terug gaat naar het tekort aan mineralen in de bodem. En dan niet enkel de 20-tal mineralen die volgens de theorie noodzakelijk zijn voor het kweken van groenten. Ik heb het dan over de 100+ soorten mineralen die volgens mij allemaal een rol spelen in de werking van de plant.
U kunt uw bodem wel zo goed mogelijk voorzien van organische stof, mulchen, juist combineren, natuurlijke vijanden aantrekken, … zolang de plant zichzelf niet voldoende kan voorzien van mineralen, zolang zij niet de nodige bouwstenen heeft, gaat het geen sterke gezonde plant zijn.
En plaaginsecten worden gezien als opruimers van slechte, zwakke planten!
Het toedienen van lavameel geeft de planten hun broodnodige bouwstenen, zorgt dat ze sterk en goed groeien én dat ze weinig aantrekkelijk zijn voor plagen.
Ik ben er eigenlijk ondertussen al min of meer van overtuigd dat de bodem echt de oplossing is voor alle problemen in de tuin. Dat een gezonde bodem echt de basis vormt en dat u alles in het werk moet stellen om uw bodem te verbeteren.
En ik ben er ook van overtuigd dat lavameel, en het toedienen van een breed scala aan mineralen, hier een ongelooflijk belangrijke rol in speelt.
Ik denk dat het tijd wordt dat we enkele oude wetenschappers in ere herstellen en onze eigen bodems eindelijk terug fatsoenlijk behandelen.
Hebt u zelf ervaring met lavameel? Positief of negatief? Laat het mij weten in de reacties hieronder :-).
Volgende Stap?
Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!
Willy Quintijn says
Een vraagje, waar kan ik het best lavameel kopen?
Frank Anrijs says
Lavameel kan je in de meeste tuincentra kopen. Er zijn natuurlijk wel verschillende kwaliteiten, de beste kwaliteit vind je bij Rudy Vermeer: http://www.puur-landelijk.be/
Tine says
Lava wordt ook gebruikt als filter in vijvers (verkocht als gewassen lava), weet iemand of deze ook van goede kwaliteit is voor op het land? Ik zou het in bulk willen kopen, daar ik veel nodig heb. Spreekt er iemand voldoende Duits?
http://www.vulkatec.de/Industrieprodukte/Filtermaterialien/Vulkalit-WG/?&d=1
Bert says
Hoi Tine. voor en bulkverpakking hoef je niet naar Duitsland, ook in Nederland is dat te verkrijgen en wel bij: http://www.lavabv.nl/index.php?id=33
Rudy Vermeer says
Hoi
Wij hebben al een aantal jaren lavameel en lavagruis op voorraad en kunnen deze ook in big-bags van 1000 kg en los gestort aanbieden.
Sinds kort hebben wij ook basaltgruis op voorraad.
Beide zijn afkomstig van groeve’s met een hoge paramagnetische waarde.
Voor meer info bel gerust 0475 637752
Groetjes
Rudy
G. Sneller says
Ik woon in Hattem, waar kan ik lavagruis kopen
Bert says
Vlak bij je “om de hoek” in Wilsum kun je het verkrijgen,
http://boerengoed.nu/?product_cat=meststoffen-en-gesteentemeel
jelle says
Dit jaar lavakorrel gebruikt om in te werken onder bepaalde planten. Ik merk dat deze nu veel sterker groeien of vorig jaar.
Lava meel breng je aan boven de grond? Of hark je deze ook in? Is er een verschil tussen lavameel en lava korrel? Behalve de prijs…
Frank Anrijs says
Lavameel is veel fijner en heeft een directere werking. Het kan door het bodemleven veel snelle worden opgezet.
Lavagruis is veel groffer, en wordt dus veel trager afgebroken. Het heeft een werking over meerdere jaren en is ineens ook een bodemverbeteraar, huisvesting voor bodemorganismen, …
Wij brengen lavameel in bij het planten, plaatselijk. Over grote oppervlakten gebruiken wij eerder gruis omdat dit niet stuift en dus gemakkelijker toe te passen is.
Jelle says
Frank, bedankt voor je antwoord. Groetjes
Armand says
Beste,
Lavameel kun je in (bijna) elk tuincenter kopen. Basaltmeel is al wat moeilijker te vinden maar ook vrij goed en te gebruiken net als lavameel.
Een tip; zit je toch met luizen: verstuif er één van deze melen over. Luizen zijn kleverig en drogen op die manier gewoon uit, je groenten of bessen nadien gewoon wassen en gebruiken.
Bert says
Op deze site http://www.lavabv.nl/index.php?id=9 vind je meer info over lavameel. Je kunt bij hun ook lavameel kopen voor €0.66/kilo voor Nederland en voor Belgie €0.72 per kilo incl. bezorging. Alleen moet je dan wel 1000 kg kopen. misschien om gezamelijk te doen.
Of op vacantie gaan naar de Eifel en kijken wat het daar kost. In augustus gaan we daar naar toe, maar eens kijken wat daar de mogelijkheden zijn.
Frank, op je filmpjes op Youtube zag ik dat je bij het planten en zaaien wat poeder strooide, ik neem aan dat dit lavameel is?
Frank Anrijs says
Ja, inderdaad lavameel dat we het planten meegeven.
Bert says
Inderdaad in de Eiffel lavameel gekocht, maar navraag bij een kennis bleek hier vlak in de buurt lavameel te koop. http://boerengoed.nu/
Wanneer je even door zoekt, dan vind je veel meer organisaties die met lavameel en gesteentemeel bezig zijn en er onderzoek naar doen.
jan van den brink says
Heeft as van de houtkachel ook min of meer dezelfde werking bij het toevoegen van mineralen in de bodem?
Danny says
Hey Jan,
ik heb deze vraag ook reeds aan Frank’s vader gesteld en op internet opgezocht: As is in weze ‘dood’ materiaal, alle voeding is hier reeds uitgebrand. In een zeer dunne laag kan je het onder struiken aanbrengen.. maar om als ‘bemesting’ te gebruiken zou ik het dan precies niet doen.
grjs
Danny
Frank Anrijs says
As heeft een totaal andere samenstelling dan lavameel.
Bomen kunnen alleen maar de mineralen bovenhalen die in de grond zitten, dus het zal een beperkte verrijking zijn.
Ook is het heel rijk aan calcium en kalium waardoor het enkel zeer beperkt kan toegevoegd worden. Wij gebruiken het nooit op onze groentebedden, enkel een beetje bij onze fruitstruiken, in de composthoop en bij onze smeerwortel.
Op gazons zou je het ook kunnen strooien, al heb ik hier geen ervaring mee.
Maar als je het gebruikt, met mate!
Karien Verborgh says
Assen dood zeer veel insecten als je het gebruikt. Veel spinnen bvb. Het is het fijnste schuurmiddel dat er is. het kruipt tussen hun leden en schubben en schuurt hen dood, vandaar dat je het bij luizen kan inzetten. Als ik het gebruik meng ik het altijd goed met koffiegruis voor ik het uitstrooi onder de bessenstruiken.
Karien
Cees says
Ik koop lavameel bij de Boerenbond.
Over de bedden strooien, liefst bij regenachtig weer, in het plantengat aanbrengen bij nieuwe aanplant én ik voeg het ook regelmatig toe aan de composthoop.
Roger Goegebeur says
Zit het “breed scala aan mineralen” dan enkel of voldoende in Lavameel? of moet er naast Lavameel ook nog ander gesteentemeel toegediend worden.
Wat over Bentoniet?
Dat een gezonde bodem zeer belangrijk is, staat buiten kijf!
Frank Anrijs says
Bentoniet is eigenlijk gewoon klei en heeft zeker niet dezelfde functie als lavameel.
Het is misschien wat verwarrend de termen gesteentemeel en lavameel. Lavameel wordt voornamelijk in onze streken gebruikt omdat wij veel vulkanische activiteit gehad hebben.
In bv. Amerika hebben ze dit niet en gebruiken ze gesteentemeel. Dit zijn verschillende soorten stenen die gemalen worden waardoor het gesteentemeel ook heel rijk en divers wordt aan mineralen.
Het eenvoudigste is natuurlijk lavameel, maar je zou ook bij ons perfect gesteentemeel kunnen gebruiken.
jo dobbels says
Het is mijn eerste moestuinjaar. Mijn groenten staan in compost, verrijkt met lavameel. Wat mij betreft zijn het de lekkerste groenten die ik ooit heb gegeten. Mijn wortelen zijn gewoon zoet, enorm dik en zijn niet in het minste aangetast. Ze worden alleen niet lang omdat de compostlaag maar een 10 à 12 cm dik is en de laag daaronder wat harder is. Daaronder zit karton en de zeer kortgemaaide gras- en moslaag van vorig jaar. Ik heb die wel wat losgemaakt met een spitvork, maar de natuur zal daar toch verder zijn werk ook doen, hoop ik, doordat het bodemleven dieper zal doordringen en de grond losmaken. Maar dus nog eens, dat brede scala aan mineralen is niks theoretisch. De smaak is onvoorstelbaar beter.
immy says
Een vriend had me lavagruis aangeraden om mee bij het planten en zaaien te gebruiken. Het heeft een iets tragere werking dan compost, maar blijkt toch een goede aanwinst voor de bodem. In het tweede jaar werden de planten beter. (Heel duidelijk zichtbaar bij slaplanten, met een betere krop en minder luisaantasting.) Ik heb enkele delen van de tuin niet aanstonds met lavagruis bewerkt. Dat ga ik vanaf nu echter wel doen (het aspergebed en de serre).
margo says
ja;wat is nu eigenlijk die zak bentoniet die naast de zak lavameel staat?bij de boerenbond wordt het aanbevolen als middel tegen slakken,maar k heb de indruk dat het eveneens gesteentemeel is
Frank Anrijs says
Bentoniet is klei en wordt ook dikwijls als bodemverbeteraar gebruikt: http://www.ecostyle.be/tuinaanleg/bentoniet
Onrechtstreeks zorgt het ook voor een betere mineralenhuishouding omdat klei dit beter vasthoudt. Zelf voegt het echter weinig toe aan de bodem.
Jurgen says
Heeft iemand ooit zijn bodem al eens laten analyseren op de aanwezigheid van mineralen en de concentraties ervan? Meten is immers weten. Is er verder kennis beschikbaar over welke mineralen en in welke verhouding deze aanwezig horen te zijn in een gezonde bodem?
Frank Anrijs says
Wij laten onze bodem elk jaar analyseren, maar dit is enkel voor de courante waarden. Een zeer gedetailleerde analyse van alle soorten sporenelementen en mineralen zou volgens mij handen vol geld kosten.
Wat er juist allemaal in een gezonde bodem moet zitten is en in welke verhouding is naar mijn weten niet bekend. Aangezien volgens de klassieke landbouw kweken op glaswol en in kelders met led-verlichting ‘normaal’ is vermoed ik dat er daar nog niet veel onderzoek naar verricht is 🙂
Tom Nijsen says
Frank, waar laten jullie de grond analyseren ? Ik zou voor onze samentuin ook willen starten met analyse.
Vriendelijke groeten
Tom.
Frank Anrijs says
Via de Bodemkundige Dienst: http://www.bdb.be/Productendiensten/Analysesadviezen/Bodemanalysetuin/tabid/312/language/nl-BE/Default.aspx
Daniël says
De as van een houtkachel is dood materiaal, dat klopt alles is er uitgebrand. Maar lavameel heeft ooit lang geleden nog veel meer warmte gehad. Hoe zit het daar dan mee? Of ga ik daar in te ver.
Jurgen says
As van een houtkachel is het overblijfsel na verbranding van organisch materiaal. Organische materiaal wordt in het verbrandingsproces met zuurstof (O2) omgezet in water (H2O) en koolstofdioxide (CO2). Bij volledige verbranding bekomt men in de ideale situatie zelfs geen as. Een verbranding is echter nooit volledig, omdat de zuurstofaanvoer niet optimaal is. Hierdoor wordt koolstofmonoxide (CO) gevormd en een niet-verbrande koolstofrijke restfractie (C): de asse. Eventuele sporenelementen verbranden grotendeels niet mee, maar blijven in de asse achter. Hete lava is echter vloeibaar anorganisch materiaal, zeg maar vloeibaar gesteente, dat niet bestaat uit koolwaterstofmoleculen (C, H) en daarom ook niet reageert met zuurstof. Het wordt niet verbrand. Lavameel is gemalen gestold gesteente met alle minerale fracties nog steeds aanwezig.
Frank Anrijs says
Bedankt voor de uitleg Jurgen, dat wist ik niet 🙂
Guy says
Frank, is lavameel toevoeging in de grond beter dan boven op de grond? Kan eventueel bovenop en bedekken met mulch hetzelfde resultaat bekomen worden? Bij een gezond bodemleven verspreid het zich normaal toch in de bovenste laag (onder de mulchlaag), niet? Of gaat de mineraal opname dan iets langer duren?
Greetz
Guy
Frank Anrijs says
Ik vermoed dat het iets langer gaat duren, maar dat mag/kan geen probleem zijn. Wij doen het bij het planten omdat er dan al een gat is en het lavameel dan direct bij de wortels zit.
Ik zou er niet speciaal voor grondbewerkingen uitvoeren.
Jurgen Rombaut says
Mineralen, sporenelementen worden slechts opgenomen, naarmate ze volgens mij beschikbaar zijn voor planten door in oplossing te komen (ionvorming). Hiervoor moet gesteente echter eerst verweren. Dit verweren is gedeeltelijk kunstmatig nagebootst door het te vermalen. Ik kan mij goed voorstellen, dat dit vermalen nog niet voldoende is, uiteindelijk bestaat dit stof nog steeds uit steentjes van microscopische grootte en niet uit losse moleculen en ionen. Het vrijzetten van voor planten beschikbare ionen, waarna deze in de waterige fase migreren naar de wortels van planten, zal waarschijnlijk zo geleidelijk gebeuren, dat het niet uitmaakt of het lavameel nu in het plantgat of in de strooisellaag wordt toegevoegd. Misschien is het zelfs beter om het lavameel bovenop de bodem toe te voegen, natuurlijk verwering van gesteenten (erosie) gebeurt toch door blootstelling aan de natuurelementen o.a. wind, water, vorst, zon…
Frank Anrijs says
Mineralen in de bodem zijn inderdaad afkomstig van gesteenten en losgeraakt door verwering. Maar niet alleen door verwering. Ook bodemorganismen en plantenwortels scheiden zuren af waardoor voedingsstoffen vrijkomen.
Zo kunnen planten groeien op enkel stenen als bodem. Hun wortels groeien in het gesteenten en halen daar hun voedingsstoffen uit. Wanneer planten bv. een bodem met veel sttengruis groeien dan merk je dat de wortels in en rond het gesteente zitten.
Dat is de reden dat wij lavameel en -gruis meegeven bij het planten. De wortels breken dit af en kunnen vrij snel de nodige voedingsstoffen opnemen.
Stenen zijn op zich heel goed om in uw bodem te hebben. Het is slechts door het gebruik van ploegen, frezen, spitvorken en spades dat stenen uit de moestuin worden gebannen. Want eigenlijk zijn ze een ideale voedingsstoffenbron (zij het een trage).
Bert says
Hoi, Ik vroeg mij af hoe je weet dat de planten het daadwerkelijk opnemen? Heb je wel eens testjes laten doen op de planten naar voedingswaarde (mineralen e.d.)?
Ik gebruik nu zelf ook lavameel. Eigenlijk heb ik geen idee of het daadwerkelijk helpt. Maar gebruik het met goede hoop.
bedankt alvast voor je antwoord.
Jurgen Rombaut says
Ik wil graag volgende fundamentele vraag even stellen: “In welke mate is het gebruik van gesteentemeel in overeenstemming met de principes van een natuurlijke moestuin?”
Zoals elke andere grondstof wordt lavameel ergens gedolven, nl. in streken rijk aan vulkanische gesteente zoals bv de Eifel. Elke vorm van mijnbouwactiviteit heeft effecten op de ecologische structuur en tast vaak het landschap aan ook de winning van gesteentemeel. In welke mate kan je deze gedachte verenigen met je natuurlijke moestuin en de kringloopgedachte?
Komt het gebruik van gesteentemeel niet voort uit een vorm van ongeduld om sneller resultaat te bekomen in mooie vruchten en planten? Mineralen zullen ook op uitgeputte bodems waarschijnlijk nog steeds beschikbaar zijn in de iets dieper gelegen lagen van de bodem. Voor het overgrote gedeelte van de voorheen verbouwde planten onbereikbaar, maar is het niet beter om geduld uit te oefenen en deze mineralen vrij te zetten met de eerder vernoemde mijnplanten?
Het gebruik van lavameel en basaltmeel mag, mijns inziens, als je aan kringlooptuinieren doet, slechts een tijdelijke maatregel zijn. Het zou sowieso beter zijn, als je dergelijke gesteentemelen uit recuperatiematerialen kan bekomen bv. resten van bewerking van kasseien (=basalt) of andere afgedankte of gebroken natuurstenen, kiezels enz. i.p.v. vers ontgonnen materialen…
DagEnNAcht says
Ook mijn eerste reactie bij dit artikel was: waarom niet gewoon gebruik maken van planten als els en smeerwortel, die de mineralen dieper uit de bodem halen, en deze later met hun afstervend blad in de tuin verspreiden? Die mijnbouw maakt vermoedelijk ergens anders levens kapot. Niet alle lavaproducten zullen uit de Eifel komen, er wordt ook gedolven in verder af gelegen streken waar de lokale bevolking minder gerespecteerd wordt. Het in land- of tuinbouw op grotere schaal gebruiken van deze producten lijkt me eerder af te raden.
Frank Anrijs says
Het is een steeds terug kerende discussie, niet alleen over lavameel, maar ook over compost, stro, karton, houtnsippers, …
Is het natuurlijk en mag het in een natuurlijke moestuin om steeds zaken te importeren? Ik vind persoonlijk van wel. Om te beginnen zijn de mineralen niet meer aanwezig in de bodem, als je moet wachten op de verwering en afbraak van stenen dan ben je enkele 100-den jaren kwijt.
Mijnplanten zoals smeerwortel halen slechts een beperkt aantal mineralen naar boven, en uit ervaring weet ik dat het volume veel te beperkt is. Wij hebben 100-den smeerwortelplanten staan, en toch kan je daar maar een beperkt stuk mee mulchen. Het krimpt enorm en verteerd heel snel. Als je op deze manier je tuin terug wilt op niveau brengen met sporenelementen ben je weeral 10-tallen jaren verder, als het al lukt.
Er zijn immers zoveel soorten (meer dan 100), deze krijg je niet aangevuld met enkel wat distels, zuring, smeerwortel en engelwortel.
Wat niet wegneemt dat het helpt natuurlijk! Wij mulchen ook met (oude) bakstenen, kasseien en steengruis. Wij laten veel mijnplanten zoals zuring en distels staan, wij gebruiken smeerwortel in overvloed en gebruiken houtsnippers van onze bomen als mulch. Deze bomen geraken immers ook diep in de grond met hun wortels en voeren zo ook verloren mineralen aan.
Maar het gaat mij toch over een zekere snelheid van werken. Ik ben geen stuk grond aan het klaarleggen voor mijn achterkleinkinderen, ik wil ook al gezonde groenten kweken en eten zonder plaagproblemen en met voldoende inhoud!
Ons lavameel komt uit het Eiffelgebied, daar hebben wij speciaal opgelet. Het is een afvalproduct, een restproduct dat bestaat in die mijnen dus het is het sluiten van een anders onbestaande kring. In mijn ogen zeker niet slecht.
Maar het moet niet persé lavameel zijn, het kan ook met gesteentemeel, waarbij het dan een restproduct is van steenmijnen, of zoals in Brazilië waar kleine gemeenschappen een machine kopen waarmee ze zelf hun stenen kunnen vermalen die ze hebben of in de buurt vinden.
Ik vind dat je altijd in je achterhoofd moet houden dat tuinieren nooit helemaal natuurlijk kan zijn, en dat je altijd zal ingrijpen om de natuur proberen te sturen. Want anders krijg je een bos en daar groeien onze groenten niet in.
Wat ik wil bereiken met mijn manier van werken is de natuur zo weinig mogelijk sturen en ze zoveel mogelijk met rust te laten. En hier en daar een kleine bijdrage te leveren door te mulchen, door compost bij te geven en door lavameel te gebruiken.
Het gaat uiteindelijk ook niet over gigantische hoeveelheden. Aangeraden wordt zo’n 100g/m², wat bij de gemiddelde tuinier uitkomt op misschien een zak van 25 kilo voor verschillende jaren. Uiteindelijk is het momenteel nog altijd het nuttig gebruiken van een afvalproduct, dus extra schade aan eco-systemen doet het niet.
Het moet ook niet eindeloos en jaarlijks worden aangebracht. Het is gesteente, het is dus min of meer inert. Enkel wanneer de plant het nodig heeft, zal hij er een beetje van gebruiken. Maar het zijn dus echt wel sporenelementen die in heel kleine hoeveelheden verbruikt worden. Enkele jaren strooien zou in principe moeten voldoende zijn. Het is zeker geen praktijk die u 10-tallen jaren moet verder zetten.
Willeke says
Hallo alle mensen die ook wat experimenteren met lavameel/gruis,
Dit is toevallig het eerste jaar dat ik lees over lavameel. Nu hier op dit blog, maar al een maandje of 2 eerder in een tuinboek van Guurtje Kieft. Zij verteld in haar boek over biologisch dynamisch tuinieren. Zij gebruikt ook lavameel, maar verstuift dit dan boven de planten (op de bladeren dus). Ik heb dit vorige maand voor het eerst ook zelf gedaan. Ik weet dus nog niet wat de uitwerking zal zijn op mijn groentjes, maar ben erg benieuwd! Is er misschien iemand die ook ervaring heeft met op deze manier het gebruik maken van lavameel?
groetjes,
Wil
franske says
Hoi
Er zijn verstuivers voor lavameel , net in de aveve nog een op solden -50% gekocht . Voor op poor en wortel , tegen de vlieg , gebruik ik het al meer dan 30 jaar , tegen de avond , windstil , bestuif ik geregeld mijn hele tuin . Het is niet goedkoop maar basalt en lavameel helpt . De poor is wat vuiler , maar met worm is heel niets , dus .
groetjes franske
franske says
hoi
Ook het geluk gehad om Heinz Erven in zijn( Mein Paradies) Te bezoeken , in de Eiffel , daar ook veel geleerd , en bosmieren , wespen , egels , regenwormen enz. voor de bosmieren waren er verschillende kooien van kippengaas gezet zodat deze rustig zaten,steeds op een kruising van aardstralen . En de regenwormen nuttigde hij met compost en al . En zijn fruitbomen waren gewit met een mengeling van koevla, kalk en glaswater . Wespennesten van 40 cm doormeter , heel normaal , Mooie ervaring
groetjes franske
Daniël says
Hallo Jurgen,
Je hebt mij zaken geleerd wat ik nog niet wist, bedankt daarvoor!
Maar als we zo ver gaan in de kringlooptuin, dan mogen we ook geen dieren meer houden, dan kunnen we beter stoppen met de tuin. Tuinieren is dan ook niet meer natuurlijk !!!!!
groetjes
Guy says
Frank, je gaat weer een hele boterham hebben aan mijn vragen. Neem je tijd hé, want je bent op vakantie.
Ik ben eens verder gaan zoeken ivm dit topic en heb wel enkele extra vragen.
Planten nemen mineralen op wanneer nodig, daarvoor zorgt de wortel van de plant of is hier een samenwerking van organismen en bacteriën voor nodig of zijn het mycorizzae die hier voor zorgen?
Hoe neemt de plant zijn mineralen op? (Ik ga er vanuit dat bodemorganisemen Dat lijkt me wel nuttig om te weten.
Kan je me doorverwijzen naar de juiste boeken of andere info om me daar verder in te verdiepen?
Verder las ik op verschillende sites dat bij het maken van compost de beschikbaarheid van de minerale voedingsstoffen kan versneld worden wanneer oergesteentemeel reeds wordt ingezet bij de compostering en een gunstige werking zou hebben bij het maken van compost. Een andere bron schrijft dan weer dat per m³ 10 kg lavameel (wat ik persoonlijk bijzonder veel vind) mag gebruikt worden als compostversneller. Klopt dat allemaal, ik ben vrij sceptisch over, want gaat dit dan over koud of warm composteren? Lokken aanwezige mineralen in een composthoop extra organismen en bacteriën en is het daarom dat dit sneller gaat?
Ik heb nog de vraag of toevoeging van zand (silcium) de bodem ook zou kunnen verrijken? En om hierop verder te gaan, ik ga regelmatig wel eens naar onze Belgische kust, zou het zandstrand hier ook nuttig voor zijn? Ik heb hoopje laten uitspoelen door de regen (eventuele aanwezige zouten).
Als ik wiki bezoek brengt het me alleszins veelbelovend nieuws:
In 1908 verscheen het boek Clean Culture – A New Soil Science van Sampson Morgan, een tuinbouwer die op dat moment al veertig jaar aan het experimenteren was met rotsmeel. Morgan won in die tijd overal tuinbouwwedstrijden met zijn recordoogsten van ziekteresistente groenten en fruit. Morgan geloofde net als de Duitse bio-chemicus Dr. Julius Hensel, dat alle planten de stikstof uit de lucht opnemen en dat er in de bodem alleen voldoende lucht, mineralen, organische stof en vocht nodig zijn om gezonde gewassen te kweken.
Greetz
Guy
Cin says
Ik zit al een tijdje met een prangende vraag i.v.m. lavameel juist vanuit de bekommernis dat lavameel hoe dan ook hier een eind vandaan moet worden ontgonnen. Zelf woon ik in Zinnik, de streek van de blauwsteen. In de buurt van sommige groeves kun je bij wijze van spreken met gemak een kilootje steenstof bijeenvegen. Ik vroeg me dan ook af of dit stof een waardig alternatief voor lavameel kon zijn.
Thomas says
Blauwsteen is geen alternatief voor lavameel, deze natuursteen bestaat voor meer dan 90 percent uit calciumcarbonaat (kalk).
Frank Anrijs says
Als je gesteentemeel gaat gebruiken worden er meestal mengelingen van verschillende steensoorten gebruikt om een breed scala aan mineralen en sporenelementen toe te voegen.
Rob says
Deze week voor het eerst andijvie gegeten die bemest is met lava meel.
Na het bereiden bleef de andijvie veel steviger en was minder bitter dan andijvie zonder lava meel.
Tijdens het oogsten zaten er tientallen naakt slakken onder maar er niet in.
Er was geen slakken vraat.
Judy Nitters- Maring says
Misschien stond het al ergens en heb ik erover heen gelezen, maar: wat is de beste tijd om gesteente/lavameel te gebruiken? Voorjaar? Bij nieuwe planten, najaar?
immy says
Het mag telkens als we zaad of plantgoed aan de grond toevertrouwen: dus bij zaai(-rij)en en in de plantgaten. Welk seizoen het is, speelt eigenlijk geen rol. Ik werk vooral met lavagruis. Dat waait niet weg bij winderig weer. Maar het duurt wel langer eer de planten het kunnen opnemen. Het gruis moet eerst wat ‘verteerd’ worden door de grond en hapklaar gemaakt worden voor de planten. Ik heb op een video gezien, dat sommigen beide combineren: het lavameel voor de ‘snelle’ opname door de planten en het gruis voor een aanzuivering van de bodem op langere termijn.
Verellenb says
Mbt lavameel en zeker de moeite waard om te lezen :
prof Philip Callahan – paramagnetism. Via google kan je uiteraard op een snelle manier hierover meer informatie vinden. Succes !
Lavameel is een materiaal met paramagnetische eigenschappen, naast dat het rijk is aan hoofd en spore-elementen.
In het boek nutrition rules van Saite Graeme, een compilatie van interviews met deskundigen, is een van de geinterviewden Phil Callaghan.
mbt bodemontleding en verhouding van mineralen in de bodem. :
professor William Albrecht heeft het Balans concept geintroduceerd.
Het balanceren van kationen in de bodem. professor Albrecht bracht de meest productieve verhoudingen tussen de hoofd kationen in een bodem in kaart.
Het bedrijf Soiltech in Nederland adviseert hun klanten aan de hand van de Albrecht methode. Stalen worden in USA geanalyseerd. Belgische , noch Nederlandse labs boden dit tot dusverre aan.
peter says
Hoi Frank, volgens mijn zoektocht op het net bij bv dcm, aveve enz…vind je steeds moeilijker lavagruis. Heeft er iemand nog adressen waar ik dit kan kopen? mvg Peter
Bert says
Hallo Peter
Hier kun je lavagruis en nog veel meer kopen en zelfs laten toe sturen
http://boerengoed.nu/?product_cat=meststoffen-en-gesteentemelen
veerle says
Dag Frank, mijn tuin staat vol heermoes. Ik ga al 5 jaar een gevecht aan met deze plant (non-stop plukken, specifieke onkruidverdelger). Maar ik verlies de strijd. Nu lees ik hier dat deze plant voor de mineralen kan zorgen die mijn bodem nodig heeft (om de heermoes te bestrijden). Op voedzame grond groeit heermoes niet, als ik het goed begrepen heb…
http://blog.natuurlijkemoestuin.be/heermoes-is-geen-lastig-onkruid/
Is het een oplossing om de plantjes af te snijden en te laten liggen zodat ze composteren. Zou ik op deze manier van deze geduchte oer-plant af geraken? Of ken jij een andere remedie?
Groet, Veerle
Frank Anrijs says
De remedie is het gebruik van lavameel. Hierin zitten de voedingsstoffen die de heermoes naar boven haalt.
Geef je een dosis lava, dan maak je de plant overbodig en gaat hij verdwijnen.
Zo is het toch bij ons gegaan :-).
Marja van Kaam says
Beste Frank,
Ik heb naar aanleiding van jouw artikel over bodem-verbetering wormen-compost (gekocht bij een wormenkweker bij mij in de buurt) en tevens lava-meel
aangeschaft. Het lavameel heb ik gekocht bij een bedrijf in Belgie. Ik heb dat adres nog niet gezien bij jouw reakties. Ik heb goede bevindingen met dit bedrijf
En geef graag het adres door. Bij deze Supergrowth.eu Ruggekouterweg 35 8580
Avelgem. Het betreft lavameel plus uit Duitsland.
Kris Vermeersch says
Frank, eerst en vooral dank voro dit topic en de daaropvolgende interessante discussies.
Tijdens m’n zoektocht naar informatie over het gebruik van lavameel ben ik hier terecht gekomen. Héél informatief!
Graag zou ik in de moestuin & m’n tropische tuin ook gebruik maken van lavameel en/of gruis. Maar ik vroeg me af wat nu de juiste hoeveelheid is per plant, plantgat, m²,..
Kunt u me hierbij helpen?
Alvast dank!
Frank Anrijs says
Men spreekt meestal over zo’n 100g/m².
Kris Vermeersch says
Oké, hier kan ik mee verder!
Hartelijk dank!
Bert says
https://www.youtube.com/watch?v=LKz1EGG6e3w
Kijken vanaf ca 49 minuten, beter om alles te zien.
Bert
Sven says
Dank voor de bijzondere info omtrent de voordelen van lavameel. Ik ga het onmiddellijk toepassen. Grt. Sven
Guy Barré says
Frank,
Ik gebruik het nu zelf al enkele jaren. Nu las ik onlangs een artikel dat het uitstrooien van gesteentemeel zorgt voor een binding van koolstof in je grond.
Heeft deze veranderde C/N verhouding dan niet het effect dat planten beter groeien?
Christel says
Kan lavameel en of gruis ook op een paardenwei gebruikt worden? En hoelang zouden de paarden hier dan niet op kunnen lopen? En eventueel wanneer zou ik de wei dan weer kunnen doorzaaien? Heb nu aardig veel last van mos, en las dat lavameel hier ook goed tegen is.
Alvast bedankt voor uw reactie
Andre says
Frank,
Wat is het beste:
Lavameel op de aardappel verstuiven als hij in de kuil ligt of op de bladeren verstuiven als deze uitkomen?
Kan men ook de lavameel oplossen in water en dan sproeien?
Ik heb nog geen ervaring met lavameel maar er al veel over gelezen
Dank U
Jeannet says
Helpt lavameel ook tegen zevenblad in de siertuin. Daar kom ik namelijk niet van af.
Alvast bedankt voor uw reactie.
Jeannet.
Frank Anrijs says
Nee, ik vrees van niet …
Philip Van Paemel says
Kan ik ook gewoon lavagruis 0/3 gebruiken ipv lavameel? Stukken goedkoper.
Michelle says
Ik heb een kleigrond en kreeg het advies om basaltmeel of lavameel te strooien om de kleigrond losser te maken. Nu vraag ik mij af of lavagruis in dit geval niet een betere optie is?
Louise says
Beste Frank,
Met heel veel interesse en plezier heb ik al een hoop van jouw artikelen gelezen en ontzettend veel geleerd. Dank je wel voor het vrij beschikbaar maken van deze waardevolle informatie.
Wij willen komend seizoen in verhoogde bakken (50-80cm) groentes, kruiden en fruit gaan kweken (zo hoog i.v.m. beperking). De verhoogde bakken blijven wel in contact met de aarde. Het grootste dilemma vind ik bepalen hoe we ze moeten gaan vullen.
Is het goed om de bakken volledig te vullen met geteerde groencompost en dit te mixen met lavagruis en lavameel of zou ik misschien beter de helft van de bakken kunnen vullen met gewone goedkope grond en daarbovenop groencompost, lavagruis en lavameel gemengd gebruiken? Is het misschien ook goed om halverwege de hoogte boomstammen en takken te leggen om de aanwezigheid van schimmels te stimuleren zoals bij een hügelbeet?
In de bodem zit veel leven hier in de tuin, ik zou het dan ook mooi vinden om de bakken ook een fijne plek te maken voor al die nuttige diertjes.
Heb jij hier nog tips in voor het opbouwen van een duurzaam goede bodem in een hogere bak?
Ik kan er vrij weinig over vinden op het internet.
Groeten Louise