Mulchen wordt steeds meer toegepast in de tuin, maar er blijven toch veel vragen naar boven komen over de soort mulch, stikstofproblemen … Ook naar bemesting toe is het ongewoon voor de doorsnee tuinier om groenten te kweken en toch niets van extra voeding toe te dienen.
Ik probeer hieronder een antwoord te geven op enkele van die vragen.
Stro als mulch
Stro is een goed materiaal om mee te mulchen, maar er zijn wel enkele punten waar je best rekening mee houdt. Misschien kort even de voordelen van stro: het is licht, goedkoop en eenvoudig vast te krijgen. Omdat het in handzame ‘botten’ verpakt is kan je het gemakkelijk doorheen je tuin verplaatsen en stapelen indien je een voorraad wilt aanleggen.
Er zijn wel een paar serieuze nadelen verbonden aan het gebruik van stro. Zo is het heel moeilijk om biologisch gekweekt stro vast te krijgen, waardoor je standaard stro gebruikt waar allerlei sproeistoffen op zitten. Denk dan aan groeiremmers, middelen tegen schimmels, ziektes en misschien zelfs roundup. De hoeveelheden zullen klein zijn, maar de kans dat je schimmelwerende middelen op je moestuin brengt is wel reëel. En laten schimmels nu zowat je belangrijkste helpers zijn op weg naar een uitstekende bodemstructuur.
Zelfs indien je biologisch stro vastkrijgt, is er nog een puntje van aandacht: stro bevat zeer weinig voeding. Het dient prima als mulch om een barrière te vormen tegen onkruid, maar als voedselbron voor je bodemleven is het zeer beperkt. Vergelijk het met iemand die elke maaltijd alleen brood krijgt. Zonder boter of beleg. Je overleeft, maar het ontbreekt je aan van alles en je zal niet veel energie hebben. Stro bestaat vooral uit koolstof en voedt het bodemleven maar zeer beperkt, waardoor ook de ontwikkeling van het bodemleven ondermaats is.
Is stro gebruiken slecht? Nee, maar ik zie het toch eerder als een materiaal dat je in het begin gebruikt, tijdens de opstart. Probeer ondertussen zoveel mogelijk ander materiaal te verzamelen zodat je steeds minder afhankelijk wordt van stro en het na een tijdje achterwege kan laten.
Stro en stikstof
Eigenlijk kan je ‘stro’ in de titel vervangen door elk mulchmateriaal. Er is een grote schrik dat door mulchen je groenteplanten een gebrek aan stikstof gaan hebben en slecht groeien.
Het verhaal over die stikstof wordt vaak een beetje verkeerd verteld. Er zit wel een grond van waarheid in, maar als je correct mulcht, heb je er geen last van.
Wanneer organisch materiaal in contact komt met het bodemleven, zal het bodemleven dit aanvallen en op allerlei manieren afbreken en verteren. Doordat er veel voedsel is voor deze bodemorganismen zullen ze zich vermeerderen en uitbreiden. Om de groei van het bodemleven mogelijk te maken hebben deze organismen stikstof nodig. De groei is vaak sneller dan er stikstof uit het organisch materiaal vrijkomt, waardoor het bodemleven dit opneemt uit de bodem zelf. Zodoende is er niets meer beschikbaar voor je groenteplanten en groeien deze met een stikstoftekort. Dit is een situatie die je uiteraard wilt vermijden.
Bovenstaande verhaal is enkel geldig indien je het organisch materiaal onderwerkt. Alle ondergewerkte materiaal wordt dan ineens aangevallen en verteerd en zorgt zo voor een explosieve groei van het bodemleven. Dat legt hierop alle beschikbare stikstof (tijdelijk) vast in zijn lichaam. Mulch je echter met je organisch materiaal, leg je dit dus gewoon bovenop de grond, dan is er slechts een beetje organisch materiaal dat in aanraking komt met de bodem en het bodemleven. Enkel de onderkant van de mulchlaag wordt verteerd, en stelt slechts geleidelijk voedsel beschikbaar voor het bodemleven. Hierdoor gaat dit traag ontwikkelen en niet explosief. Deze geleidelijke ontwikkeling zorgt ervoor dat er nooit een tekort is aan stikstof en dat de stikstof in de bodem niet wordt vastgelegd door het bodemleven. Je planten groeien zo zonder gebreken verder, en een extra gift van meststoffen is bijgevolg niet nodig.
Lava als bemesting?
Lava is iets wat ik aanraad, maar een echte bemesting is het niet. In een bemesting komen er voornamelijk drie elementen voor: stikstof, kalium en fosfor. In lavameel of -gruis zit er geen stikstof en de hoeveelheden kalium en fosfor zijn klein. Lava werkt dus niet als bron van stikstof, en maar goed ook. Volgens mij is een teveel aan stikstof in grote mate de oorzaak van plagen en ziektes in de tuin. Stikstof moet je echt niet meer extra toedienen, wanneer je mulcht is dit al meer dan voldoende aanwezig.
Dus …
Gebruik gerust stro, maar probeer dit toch stilaan te vervangen door ander materiaal. Schrik voor stikstof problemen moet je niet hebben, zolang je je organisch materiaal niet in de grond inwerkt. En hoewel lava geen stikstof bevat, is het wel een uitstekend materiaal om je bodemleven te stimuleren en mineralentekorten aan te vullen!
Een tip dat ik kan geven voor mulchmateriaal: spreek tuinaannemers aan en vraag naar scheerafval. Dat kan goed zijn voor te mulchen zoals van haagbeuk. Anders doen ze dat toch weg en moeten voor betalen ook.
Goeiedag,
Ik ben een beginnende moestuin tuinier. Een 8-tal weken geleden heb ik een lading compost verdeeld, zo’n 10 cm dikke laag. Ik was zinnens er een laag stro op te verdelen. Moet ik dat stro kleiner maken, of mag die hele baal er zo op? En wanneer is het de beste periode om dit te doen?
Dank op voorhand.
Hoi Frank,
Alvast beste wensen voor 2021.
Je spreekt van andere materialen dan stro. Kun je daar iets meer specifiek over zijn? Of heb ik het misschien verkeerd geïnterpreteerd en breng je alleen lava bij aan op de groentenbedden?
Ik gebruikte stro vooral als afdekking van de groentebedden tegen koude & warmte en om ongewenste planten wat tegen te gaan.
In elk zaaigeultje of zaaiputje strooi ik eerst wat lavameel. Hierdoor liggen de zaadjes op een lavameelbedje. Is dat ok of moet je het meel eerst wat onder de grond mengen.
Rode klaver [Trifolium pratense ] als vlinderbloemige verdient ook aandacht om mee te mulchen. Maaien 3x/jaar.
Het is voedselrijker dan stro.
Misschien goed ook om in gedachten te houden: de ammoniakuitstoot vanuit de landbouw (veestallen, mest uitrijden e.d.) is al jarenlang vele malen groter dan de hoeveelheid stikstof (ovv mest) die landbouwers tot een eeuw geleden op hun velden/gewassen toepasten. De hoeveelheid stikstof (aanwezig in oa ammoniak) die dezer dagen letterlijk uit de lucht valt (en dus de bodem voorziet van stikstofvoeding), hoeft allerminst aangevuld te worden!
Eén van de redenen van achteruitgang van de biodiversiteit, is net deze ‘vermesting’, waardoor flora (en dus ook fauna) gebonden aan voedselarme(re) biotopen wegkwijnen, simpelweg omdat die biotopen constante toevoer van onnatuurlijk veel stikstof krijgen…(bovendien werkt ammoniak verzurend op het leefmilieu – een ander negatief effect)
De hedendaagse industriële landbouw is verantwoordelijk voor zowat 95% van de totale ammoniakuitstoot in Vlaanderen!
Daar wordt inderdaad zeer weinig over gepraat, maar het is wel een heel belangrijk punt. Bedankt hiervoor!
Dag Frank
Bedankt voor de duiding.
Ik vraag me af of dezelfde redenering ook geldt voor hennep? Het is een houtig product dat het resultaat is van het zwingelen (het scheiden van de vezels van de schors) van hennep. Het is een 100% natuurlijk organisch product dat geen biociden zou vereisen bij de teelt.
Ik gebruikte in 2019 bij de opstart van mijn moestuin een dikke laag compost en houtknipsels.
Sinds vorig jaar gebruik ik hennepstrooisel en daar was ik heel erg tevreden van. Heel dankbaar is het zeer goed isolatie-effect: ondanks de langdurige hitte in het voorjaar en de zomer en daarna de natte herfst heb ik een goede opbrengst gehad. Zo hadden we een heel grote opbrengst van zoete aardappel, wat toch voedselrijke en vochtige aarde nodig heeft. Het product dat zeer licht is en dus heel snel aan te brengen is, blijft ook perfect liggen, zelfs bij stormweer.
De scheven bestaan uit cellulose, lignine, eiwitten, pectines, koolhydraten en, in mindere mate, water. Ze kunnen wel vier keer hun eigen gewicht opnemen in vocht en zijn goed composteerbaar.
Het zou een verhoogd koolstofgehalte nalaten in de bodem, wat duidelijk tot uiting moet komen in de volgteelt. Benieuwd.
Ik gebruikte deze mulch het hele jaar als bovenlaag en net voor de winter heb ik de – al redelijk verteerde – rest heel voorzichtig oppervlakkig wat ‘ingewerkt’ en merkte een goed ruikende en rulle bodem. Toen bracht ik ook lava-meel en wat ‘eigen’ houtas (kalium) aan. Daarop heb ik dan een nieuw laagje gelegd zodat de bodem en het bodemleven beschermd is voor de winter. Ik vermoed dat hierdoor de stikstof geleidelijk opgenomen is.
Is dat oké of mag ik dit ook niet blijvend aanhouden?
Jean-Claude
Je kan dat volgens mij wel aanhouden, maar besef wel dat hoe diverser je mulchmateriaal is, hoe beter dat is voor de ontwikkeling van je bodem. Jarenlang uitsluitend mulchen met hennep is te eng denk ik. Ik zou in het najaar elk jaar ook wat blad en gras gebruiken en die laag dan afdekken met hennep zodat je dezelfde voordelen hebt, met dan ook wat diversere inbreng van voedingsstoffen.
Ik gebruikte hooi ipv stro (een laag van ong. 15cm) bij de aanleg van mijn tuin vorige lente. Dat werkte perfect wat isolatie betreft. Voor de rest weet ik niet hoe ‘voedzaam’ dit is. Nu is het ongeveer allemaal verteerd. Ik dacht er opnieuw een laagje aan toe te voegen, maar is hooi wel het juiste materiaal om mee te herhalen?
Ik zou dit ook willen doen en wacht op het antwoord
Of hooi geschikt is hangt een beetje van je bedoeling af en mogelijkheden af.
Hooi is alleszins beter dan stro, al moet je bij hooi voorzichtig zijn omdat er soms grote hoeveelheden zaad kunnen inzitten. Het geeft voeding af, maar ik ben voorstander van meer divers mulchmateriaal. Indien mogelijk lijkt het mij ideaal om in het najaar met gevallen blad te mulchen en hooi. Tijdens het groeiseizoen geef ik een voorkeur aan groen materiaal: vers gemaaid gras, plantenresten, fijn haagsnoeisel … Maar zoals gezegd, het moet natuurlijk mogelijk zijn.
Dankjewel voor dit artikel en de toelichting. Ik ben ook een beginner en heb mijn bedden ook bedekt met stro, bovenop een laag teelaarde met compost en karton om de begroeiing eronder te stikken. Het stro ligt er nu een paar weken op (sinds begin oktober). Van hooi werd inderdaad gezegd dat dit teveel zaden bevat, maar ik merk dat de tarwegranen beginnen te kiemen! Moet ik die allemaal uit trekken of bevriest dit in de winter? Ik wilde stro gebruiken om de bedden af te dekken en te beschermen tegen onkruid, maar ik krijg bedden met tarwe.. Dat was niet de bedoeling. De bedden zijn in de maak om bloemen te planten en te zaaien in het voorjaar.
Graag uw advies/ervaringen… En grote merci op voorhand!
Katrien
Na een groot aantal jaren stro als mulchmateriaal gebruik te hebben, ben ik er sinds 2 jaar mee gestopt. Stro is gemakkelijk om te gebruiken, maar ligt het in/op de moestuin is het vrij lastig om er mee te werken. Vers stro is onbehandelbaar om in te zaaien, planten gaat dan nog.
Stro wordt veel handelbaar wanneer je de balen een jaar buiten laat liggen. (Je moet er wel de ruimte voor hebben natuurlijk). Je ziet dat het stro dan helemaal zwart geworden is en het veel gemakkelijker is om mee te werken. Het valt in kleine stukjes uit elkaar. Laat je het nog langer buiten liggen, dan is het ook heel geschikt om in een kas of serre te gebruiken. Met een jaar is het weg met achterlating van een mooie grond.
Sinds 2 jaar ben ik overgestapt op houtsnippers. Het grote verschil is wel dat het veel gemakkelijker is om een geultje te maken om in te zaaien.
Een ander verschil is wel het bodemleven, dat is bij houtsnippers veel groter. Ook zie je veel schimmels die op de snippers leven en groeien er veel meer paddestoelen tussen de snippers. Dat gebeurt ook al wanneer je de snippers een tijd op een bult laat liggen, die schimmels breng je dan op je grond waar ze zo door kunnen groeien.
Ook zie ik na 2 jaar mulchen met takkensnippers meer verbetering van de grond dan met stro.
Met een laag stro zal de grond misschien minder diep bevriezen, maar daar staat dan weer tegenover dat de grond met takkensnippers in het voorjaar weer sneller opwarmt, of je zou in het voorjaar het stro weer moeten verwijderen. Wat toch wel veel werk is elk jaar.
Verhaal over stikstof dat opgebruikt is door bodemleven als je mulch door de grond werkt lijkt me vreemd. Het ‘bodemleven’ dat zoveel profiteert sterft ook, wordt door bacteriën en schimmels afgebroken, en zo komt de stikstof toch weer vrij voor planten. Dat heet gewoon compost. ‘t Is meer: wil je een snelle of langzame afbraak, afgezien van de voordelen van mulch bovenop: warmte isolatie en onkruidonderdrukking. Al of niet gehakseld herfstblad als mulch die in het voorjaar vrijwel verteerd is, is dé natuurlijke en beste bio-mulch.