Yggdrasil

Voor plezier en eenvoud in de natuurlijke moestuin

  • Winkel
    • Webwinkel
    • Hoevewinkel
    • Zelfpluktuin
  • Educatie
    • Start Hier!
      • Gratis Nieuwsbrief
        • LedenPagina
      • Gratis webinars
      • Gratis artikels
        • Natuurlijk tuinieren
        • Mulchen
        • Composteren
        • Kleinfruit: Onderhoud, snoeien en verwerken
    • Korte Activiteit
      • Workshop: Werken met de Zeis (VOLZET)
      • Lezing + Workshop: Alles over een composttoilet
      • Rondleidingen
        • Augustus
        • Oktober VM
        • Oktober NM
        • Maart
        • Juni
    • Lange Activiteit
      • Zelfstudie Cursussen
        • Mulchen
        • Zelfstudiecursus Permacultuur
      • Online Jaarcursus ‘Groenten Kweken’ (OPEN VOOR INSCHRIJVINGEN)
        • Online gedeelte Jaarcursus 2020-2021
        • Online gedeelte Jaarcursus 2019-2020
      • Online cursus ‘Groenten Kweken’ voor gevorderden (OPEN VOOR INSCHRIJVINGEN)
        • Online Cursus voor Gevorderden
    • Op zoek naar een lesgever?
    • Bronnen en hulpmiddelen
  • Blog
  • Verkoop
    • Kruidenverkoopdag
    • Leren via video
      • Video Platform
    • Online Brochures
    • Boeken
      • Mulchen in de natuurlijke moestuin (VOORVERKOOP)
      • Permacultuurprincipes in de natuurlijke moestuin
        • BonusBrochure
        • Persmap
      • Combineren in de natuurlijke moestuin
        • Bonus Video’s
        • Pers Map
      • Zeven stappen naar een natuurlijke moestuin
    • Tutorial Kruidenspiraal
      • Toegang
    • Zaad- en plantgoed bestellijst Yggdrasil
  • Contact
    • Wie ben ik?
    • Contact
    • Openingsuren hoevewinkel
  • Login
    • Profile
    • Login
You are here: Home / Kruiden / Heermoes (Equisetum arvense L. Equisetaceae)

Heermoes (Equisetum arvense L. Equisetaceae)

december 1, 2013 door Frank Anrijs 19 Comments

[mashshare]

Heermoes (Equisetum arvense L. Equisetaceae)
Heermoes (Equisetum arvense L. Equisetaceae)

De wetenschappelijke naam komt van de Latijnse woorden equus = paard en seta = borstel, arvense = van de akker: akkerpaardenstaart. De herkomst van de Nederlandse naam is niet duidelijk. Dat heermoes een wijdverspreid onkruid was, merken we aan de vele volksnamen. Die volksnamen vertellen ons ook heel wat over het gebruik van heermoes, het uitzicht en aanvoelen en de eigenschappen. Enkele voorbeelden van volksnamen: vossestaart, kattestaart, toverkruid, tinkruid, schuurbies, schaafstro, akkerpest, onnijt, onneet, koevergif, roebol, rouwbol, ruigebol,… (bol = oude benaming voor onkruid). Heermoes is een nakomertje van een oud geslacht van reuzen (30 m hoog) van 300 miljoen jaren geleden, de Carboonbossen. De paardestaartwouden van toen zijn nu de steenkoolmijnen. Er zijn ook vele afdrukken van gevonden in afzettingsgesteenten. Deze plant is een brug tussen de oudste vormen van plantaardig leven en onze moderne planten. Nu nog kan men reuzepaardestaart vinden van 6 meter hoog in het Amazonewoud.

Eens heermoes in de tuin …

Heermoes komt voor in Europa, West-Azië, Noord-Amerika, Noorden Zuid Afrika. Zoals de varens en wolfsklauwen behoren ze tot de onderafdeling van de vaatcryptogamen. Deze bezitten wel echte wortels maar geen bloemen en dus ook geen zaden. Heermoes is algemeen langs wegen en tussen gras. Op zandige akkers en op leemachtige zandgrond. De wortel gaat tot 2 m diep. De plant verkiest een vochtige bodem rijk aan klei en silicium. 40% van onze aardkorst bestaat uit silicium, voornamelijk onder de vorm van kwarts in de rotsen, als zeezand, in vulkanische gesteenten en onder verschillende andere vormen zoals opaal.

Voortplanting

Heermoes is een doorlevende plant die ondergronds overwintert met een soort knolletjes aan de wortels. De wortelstok zit diep in de grond. In april komt een lichtbruine stengel van ongeveer 20 cm boven. Die dient uitsluitend voor de voortplanting. Hij heeft geen chlorofyl. Bovenop groeit een soort aar, die bezet is met schubben die op steeltjes staan. Het zijn eigenlijk sporendeksels waaronder in zes doosjes ontelbare sporen rijpen. De sporenbolletjes bezitten 4 armen die bij nat weer stijf om de bolletjes heen gevouwen zijn. Bij droog weer gaan ze zich min of meer spiraalsgewijs uitspreiden. Dan is de spore klaar voor de reis. De sporen worden verspreid met de wind. Op een gunstig plekje groeit daaruit dan een mannelijke of een vrouwelijke voorkiem. Als de bodem vochtig genoeg is zullen de zaadcellen die uit de mannelijke voorkiem te voorschijn komen, al zwemmend proberen de eiflesjes te bereiken op de vrouwelijke voorkiem. Door samensmelting ontstaat een nieuwe paardestaart. Eind april, begin mei, als de vruchtbare stengel verwelkt is, komt de onvruchtbare, groene stengel boven. De groene haren vormen op regelmatige afstanden kransen van 6 à 12 zijtakken, die de bladeren vertegenwoordigen. De plant is als een ruggewervel opgebouwd uit verscheidene, min of meer losse, holle geledingen die men uit elkaar kan nemen en weer terug opbouwen. Het eerste lid van de zijtakken is duidelijk langer dan de bijhorende schede (=onderscheid met Lidrus).

Mineralisatie: bodem en lichaam

Ongeveer 90% van het silicium dat de plant bevat zet zich af in de buitenste wanden en migreert langzaam tot in de binnenste plantregionen. Deze mineralisatie verschaft de plant haar stevigheid en vormt een bescherming tegen fysische factoren zoals wind, water, e.d…. De overige 10% is oplosbaar. Deze is immers gebonden aan suikers, vetten en eiwitten of onder colloïdale vorm aanwezig in de cellen. Enkel deze oplosbare fractie kan gebruikt worden door ons organisme. Als je de randen van de bladeren onder een vergrootglas bekijkt zie je de kleine siliciumkristallen. Uit dergelijke kristallen zijn de edelstenen kwarts, amethyst, agaat en opaal gevormd. Heermoes bevat grote hoeveelheden mineralen (15 verschillende) waaronder een hoog percentage silicium (de as bevat tot 80%), waarvan slechts 10% oplosbaar. Mangaan en kalium zijn ook in hoge doses aanwezig. Daarnaast calcium, potassium, sodium, ijzer, zwavel, zink en magnesium. Als je van boven naar beneden langs de stengel strijkt voelt dat ruw aan door het hoge gehalte aan kiezelzuur van de celwanden. Verder bevat heermoes bitterstof, saponinen, looistof, organische zuren (appel-, zuring- en pectinezuur), en flavonoïdglycosiden. Een heel complex alkaloïden o.a. equisetonine dat in grote hoeveelheden giftig kan zijn voor het vee.

Heermoes op tafel?

De jonge, groene scheuten kunnen in de sla. In onze streken werden in vroegere eeuwen tijdens de vastentijd de jonge scheuten gekookt, in bloem gerold en dan in olie gebakken in de pan. Een bosje kan meekoken in de soep en daarna uitgehaald worden. In het Noorden zouden scheuten in azijn worden geconfijt en dan in deegwaren gemengd. Je kan heermoes drogen en vermalen om zo te gebruiken in de keuken. Voor onderhoud van keukengerei, potten en pannen werd een nauw familielid nl. Equisetum hyemale = Schaafstro, gebruikt om mee te schuren omwille van zijn ruigheid. In de steden werd het verkocht aan tinbewerkers, schilders, timmerlui, e.d. Het verving onze huidige metalen sponsjes, schuurpapier en soms een vijl.

Signaalplant

Voor de tuin is heermoes niet onbelangrijk. Grond zonder heermoes noemde men vroeger ‘Goedenaard’, grond waarop heermoes groeide: ‘Kwadenaard’. Nochtans bevat heermoes veel mineralen wat goed is voor de composthoop en voor de grond waarop je heermoes laat verteren. Hij haalt de mineralen zeer diep vanuit de grond naar boven. Maar heermoes geeft wel het signaal dat er iets mis is met de grond. Misschien groeit heermoes weelderig op grond die arm is aan mineralen in een poging zoveel mogelijk  mineralen naar boven te halen om het evenwicht te herstellen. Daarom is het goed heermoes die je uittrekt ter plekke te laten liggen. Het vergaat als asse en aangezien de groene stengel onvruchtbaar is, stelt er zich geen probleem van uitzaaien.   Deze tekst is eerder verschenen in ‘De Sapstroom’, een trimestrieel contactblad van Yggdrasil. Meer informatie vindt u hier: Een didactisch-ecologische ontmoetingsplaats.


Volgende Stap? Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!

Vond je de informatie hierboven interessant? Wil je nog meer leren hierover? Je krijgt via mijn nieuwsbrief snel veel extra informatie over natuurlijk tuinieren. Video’s en uitgebreide artikels helpen om alles duidelijk te maken.

Bovenal is deze nieuwsbrief GRATIS en kan je na enkele keren doorklikken en starten met de eerste video!

Inschrijven

Comments

  1. Germa says

    december 1, 2013 at 10:15 AM

    Dank je wel Frank voor dit stuk over heermoes.
    Het gaat vanaf nu niet meer in de vuilniszak mee naar huis….ik was bang dat het anders in grote getale terug zou komen….maar ik laat het vanaf nu ter plekke liggen als voeding voor de grond.

    Groetjes van Germa

    Beantwoorden
  2. Frank Anrijs says

    december 1, 2013 at 10:37 AM

    Dag Germa,

    we doen deze ook nooit meer weg. Gewoon uittrekken en laten vallen, gemakkelijker kan niet hé 🙂

    Beantwoorden
  3. Germa says

    december 1, 2013 at 10:48 AM

    Kan inderdaad niet gemakkelijker….scheelt me een hoop gesjouw 🙂

    Beantwoorden
  4. Ivy Dillen says

    december 1, 2013 at 11:43 AM

    Mijn achtertuin staat er vol mee. Het komt gewoon tussen de stenen van het pad door en laat zich niet verdringen. Nu is het daar nooit de bedoeling geweest om te gaan tuinieren. Ik heb er enkel kippen zitten, maar voor meer is er geen plaats. Vandaar dat ik het gewoon zijn gang liet gaan, behalve daar waar ik niet meer door geraakte. Ik denk dat ik wat er nu nog staat dan toch maar ga uittrekken en als mulch gebruiken in mijn permatuintje in Westerlo. Bedankt voor dit artikel. Ik wist wel dat Moeder Natuur er een reden voor had om zo overvloedig veel heermoes te laten groeien waar het geen kwaad kan maar waar het wel kan geplukt en elders gebruikt worden.

    Beantwoorden
  5. Joke says

    december 1, 2013 at 1:36 PM

    Equisetum arvense word ook medicinaal ingezet doordat het zo rijk is aan o.a. silicium.
    -Het bevordert de aanmaak, herstel en souplesse van bindweefsel (botten, kraakbeen,gewrichtsbanden, haar,huid,…)
    -Het verstevigt en versoepelt elastische weefsels van longen, hart- en bloedvaten
    -Bevordert wondgenezing
    -Algemeen remineraliserend
    -…

    Medicinaal word wel meestal gebruik gemaakt van een voedingssupplement waarin gestabiliseerd orthosiliciumzuur zit, wat wel zeer goeg opgenomen word in het lichaam. Als verse plant kan het enkel voldoende opgenomen worden door mensen met een “sterke maag” ( voldoende maagzuur).

    Kleine aanvulling voor een ondergewaardeerde plant 🙂

    Beantwoorden
    • Frank Anrijs says

      december 1, 2013 at 3:24 PM

      Bedankt voor de aanvulling 🙂

      Beantwoorden
  6. van den bossche veronique says

    december 1, 2013 at 7:26 PM

    Ik vraag me af of heermoes groeit in de Ardennen???Heb dat hier nog niet gezien!
    Ik heb het in ieder geval niet in de mijn tuin.

    Beantwoorden
    • Frank Anrijs says

      december 2, 2013 at 9:43 PM

      Dag Veronique,

      dan ga je volgens velen geluk hebben 🙂

      Beantwoorden
  7. Woelmuizenier says

    december 1, 2013 at 9:53 PM

    Wat de nederlandse naam betreft: http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/heermoes:

    Beantwoorden
    • Frank Anrijs says

      december 1, 2013 at 9:57 PM

      Bedankt!

      Staan een paar leuke dingen tussen 🙂

      Beantwoorden
  8. mieke vanderhaeghen says

    december 2, 2013 at 9:11 PM

    heermoes kan je ook perfect laten drogen, fijn wrijven en toevoegen aan het gewone strooizout ev met nog enkele andere fijngemalen gedroogde kruiden
    heb je ineens kruidenzout

    Beantwoorden
  9. Pé says

    december 2, 2013 at 9:37 PM

    Mijn interesse is zeker gewekt 🙂 Blijkbaar is er wel wat onderscheidings-vermogen aangewezen voor je deze oertelg mee aan tafel uitnodigd. Goeie tips om hem niet te verwarren met zijn giftige neefjes las ik hier: http://annetanne.be/kruidenklets/uit-de-kruidenmand/kruiden-a-j/equisetum-arvense-heermoes/

    Beantwoorden
  10. Frank Anrijs says

    december 2, 2013 at 9:42 PM

    Bedankt Mieke en Peter,

    ik ga het artikel nog moeten herschrijven als het zo verder gaat 🙂

    Beantwoorden
  11. Sarah says

    december 20, 2013 at 9:01 PM

    Oei, dan is er iets mis met mijn tuin, want hier groeit het een beetje overal … of misschien dat mijn tuin me probeert te vertellen dat het eindelijk tijd is om van klassiek tuinieren over te stappen op natuurlijk tuinieren ? 🙂 In ieder geval, ik dacht dat we goede bodem hadden … misschien toch ook niet.

    Beantwoorden
  12. Sara says

    juni 13, 2014 at 5:12 PM

    Je zou heermoes ook kunnen gebruiken als verfplant voor bijvoorbeeld wol en andere dierlijke vezels. Met aluin zou er een zacht roze tevoorschijn moeten komen. Zodra mijn portemonnee het toelaat om aluin en nieuwe wol te bestellen ga ik dit proberen.

    (overigens eerder met wortelloof en met zuring succesvol wol geverfd).

    Beantwoorden
  13. diederik says

    oktober 15, 2015 at 8:48 AM

    Hoi hoi is Heermoes echt eetbaar ? als ik het hier thuis vertel kijken ze me allemaal met grote ogen aan -)

    Beantwoorden
  14. Sophie van Baarsen says

    maart 31, 2016 at 3:17 PM

    Heermoes of Paardenstaart gebruiken als thee. Ik begin de dag met een warme kop heermoes thee. Het heeft een bloedstillende kracht, is goed bij blaasontstekingen, nierkwalen, chronische bronchitis, reuma, jicht, et cetera volgens Maria Treben. Je kunt er tinctuur of thee van maken, het gebruiken voor compressen, een brijomslag of voor een zitbad. Heermoes is door zijn kiezelzuur een geneeskrachtige plant.

    Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

© 2022 Yggdrasil · Rainmaker Platform

Privacy Beleid

×
Deze website en tools van derden gebruiken cookies die nodig zijn voor het functioneren en nodig zijn om uw ervaring te verbeteren. Door op de toestemmingsknop te klikken, gaat u ermee akkoord dat de site cookies gebruikt, verzamelt en / of opslaat. Bekijk bij twijfel het volledige privacy beleid: Privacy beleid
Klik op de toestemmingsknop om deze website te bekijken.
Aanvaard cookies
Deny cookies Go Back

Privacybeleid

Van wie is deze webshop?

Deze site is eigendom van Yggdrasil BV.

Zoekopdrachten

Als je gebruikmaakt van de ingebouwde zoekmachine, slaan we het trefwoord op. Deze gegevens zijn niet aan persoonsgegevens gekoppeld en worden uitsluitend gebruikt om de vindbaarheid van informatie eb producten te verbeteren.

Bezoekers

Deze website bevat trackers (‘volgers’). Grote bedrijven zoals Facebook en Google kunnen op veel websites zien dat je die hebt bezocht, maar deze site is enkel met Google Analytics gekoppeld. De koppeling dient enkel om statistische gegevens te verzamelen over het aantal bezoekers, aantal bezochte pagina’s … Dit om de werking van mijn website optimaal te houden zodat u vlot alles vindt wat u zoekt.

Steeds meer browsers, zoals Firefox, Brave en Vivaldi blokkeren deze trackers voor je, maar je kunt ook een add-on installeren. Met Privacy Badger bijvoorbeeld kun je inzicht krijgen in de trackers die websites gebruiken en ze automatisch laten blokkeren.

Als je inlogt op je account wordt er een aantal cookies geplaatst. Deze kun je door een browser add-on zoals Cookie Autodelete laten verwijderen. Het enige nadeel daarvan is dat je steeds opnieuw moet inloggen. Deze kun je gebruiken in combinatie met I don’t care about cookies, omdat de cookies toch gewist worden.

Klanten

Klanten maken een account aan, waarin persoonsgegevens staan: minimaal het e-mailadres. Het is niet verplicht om een adres op te geven, van zodra je echter iets aankoopt dat verzonden moet worden, heb ik deze gegevens echter nodig. Deze worden bewaard in je account, indien gewenst kan je na je levering deze hieruit verwijderen.

Met wie we jouw gegevens delen

De ingevulde persoonsgegevens worden uitsluitend voor het verzenden van de bestelling en mails ivm de bestelling gebruikt. Indien je jezelf inschrijft voor digitale producten (video platform, nieuwsbrief …), ontvang je ook hierover minstens enkele mails.

Daarnaast word je mailadres ook gebruikt voor sporadische mailings waarbij je dan kans krijgt om deel te nemen aan cursussen, workshops, voorverkoop van boeken, zadenverkoop … Deze mails zijn beperkt in aantal.

Bij elke mail die je ontvangt, heb je de mogelijkheid om je onderaan uit te schrijven via enkele muisklikken. Je gegevens blijven nog even bewaard, maar worden niet meer gebruikt voor de zaken waarvoor je bent uitgeschreven.

Deze mails worden via Aweber verstuurd. Zij slaan onder andere je naam, e-mailadres en IP-adres op. Lees hier hun privacyverklaring. Je kunt je op elk moment uitschrijven. Alleen de webmasters hebben toegang tot deze gegevens.

Alle gegevens zijn enkele toegankelijk voor de webmaster. Deze gegevens worden nooit doorverkocht, verspreid of op enige andere manier misbruikt. Je privacy is veilig bij Yggdrasil.

Hoe lang we jouw data bewaren

Geannuleerde en mislukte bestellingen worden niet bewaard. Voltooide bestellingen worden minstens een jaar bewaard.

Je account wordt bewaard zolang je je niet uitschrijft of je gegevens zelf verwijdert.

Hoe we jouw data beveiligen

Uiteraard worden je gegevens over een beveiligde verbinding verzonden. Je gegevens worden op zo min mogelijk plaatsen en zo kort mogelijk bewaard. We gebruiken sterke wachtwoorden en geven zo min mogelijk mensen toegang tot deze website.

Je gegevens laten verwijderen

Als je een account hebt op deze site, kun je verzoeken om een exportbestand van je persoonlijke gegevens die we van je hebben. Je kunt ook verzoeken dat we alle persoonlijke gegevens die we van je hebben verwijderen. Gegevens die we moeten bewaren in verband met administratieve en andere wettelijke verplichtingen kunnen we uiteraard niet verwijderen.

Welke datalek-procedures we geïmplementeerd hebben

Er is sprake van een datalek als er persoonsgegevens in de verkeerde handen vallen. Wij doen er alles aan om dit te voorkomen. Mocht dit toch gebeuren, dan:

  • sluiten wij de webwinkel tot de oorzaak is gevonden en is weggenomen;
  • krijgen de getroffen leden bericht van het datalek via e-mail;
  • maken wij hier binnen 72 uur melding van bij de Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA).
Go Back