Voor plezier en eenvoud in de natuurlijke moestuin
Afgelopen week was er in het kader van de online cursus voor gevorderden een webinar over wildplukken. Deze les wordt, zoals de meeste lessen in de cursus, niet door mij gegeven, maar door een expert ter zake. Voor het deel over wildplukken ben ik te rade gegaan bij Lieve Galle van ‘Wild Plant Forager‘. Ze is al jaren bezig met wildplukken, heeft meegewerkt aan boeken en er ook zelf een volledig boek over geschreven!
Naast smalle weegbree is de grote weegbree, Plantago major, ook lid van deze familie en spontaan aanwezig in vele tuinen. Hertshoornweegbree, Plantago coronopus, daarentegen groeit spontaan enkel aan zee. Ondertussen wordt deze laatste aangeboden door zaadhuizen als bladgroente.
Lava is een materiaal waar we vooral op gestoten zijn in onze zoektocht naar een oplossing voor heermoes. Het heeft ons toen geweldig goed geholpen, maar ondertussen weten we dat lava veel meer is dan enkel een mogelijke oplossing voor een overlast van heermoes. Het verrijkt de bodem met mineralen wat direct een impact heeft op alles wat in en op de bodem leeft: de bodemorganismen en je planten. En daar is pas echt een grote winst te pakken naar je gezondheid toe.
Ik wist al wel een beetje hierover, wat het belang was van lava om alle processen die van nature doorgaan in een plant mogelijk te maken. Lava bevat vele soorten mineralen in kleine hoeveelheden. Volgens de gangbare manier van werken is dat niet belangrijk, maar deze vele soorten mineralen zijn wel cruciaal voor allerlei processen in de plant. Vooral processen die instaan voor de verdediging van de plant, maar ook smaak, kleur … Ik vertel er altijd over in mijn cursussen:
Nu blijkt dat ik het belang van deze secundaire metabolieten of fytonutriënten zelfs nog onderschat. Uit een webinar in de gevorderden cursus (gegeven door Dirk Van Overstraeten) blijkt dat deze eigenlijk essentieel zijn in onze voeding, maar bovenal, dat deze niet of slechts zeer beperkt voorkomen in industriële voeding. Dat benadrukt het belang van lava, en ook van het zelf kweken van je groenten, kruiden en fruit. En eigenlijk zonder enige vorm van bestrijdingsmiddelen.
En wat nog meer frappant is: het belang van eetbare bloemen kan je niet onderschatten. En laat nu net dat een belangrijk onderdeel zijn van natuurlijk tuinieren. Aan iedereen die veel eetbare bloemen heeft staan en geen bestrijdingsmiddelen gebruikt: goed bezig! Aan al de rest: ga voor die eetbare bloemen en dump je bestrijdingsmiddelen 🙂 .
Belangrijk om te onthouden is ook dat plagen in de tuin noodzakelijk zijn. Je planten hebben een prikkel nodig van schimmels, rupsen, luizen en slakken. Deze insecten en beestjes zorgen er juist voor dat je planten gezond zijn voor jou en je zo de levensnoodzakelijk stoffen binnenkrijgt. Uiteraard alles in evenwicht en liefst zonder al te veel schade. Maar toch … Weeral een reden om toch iets minder opgewonden te geraken over die slakken en luizen in de tuin?
Wil je veel meer leren over al deze zaken, wil je meer achtergrond bij natuurlijk tuinieren, dan is de cursus voor gevorderden op je lijf geschreven: Online Jaarcursus voor gevorderden.
Bij Yggdrasil staan ze verspreid doorheen de tuin, waaronder ook enkele exemplaren aan de ingang. Eens ze in bloei staat, is de plant zeer opvallend en vele mensen vragen dan ook naar de naam. De Griekse alant is echt een spectaculaire en opvallende bloeier, met grote gele bloemen waar veel insecten op afkomen. Daarom hieronder wat meer informatie over deze plant, misschien is het een ideetje voor in jouw tuin?
De zon is de laatste weken overvloedig van de partij, en ondertussen is de temperatuur ook serieus de hoogte ingegaan. Tijd dus voor de maartse viooltjes om in bloei te schieten. Maar buiten dat de bloemen massaal open staan en paars zijn, is er over maartse viooltjes nog veel meer te vertellen.
De Pastinaak of Pinksternakel is een zeer oude groente, zoals blijkt uit vondsten in ongeveer 3000 jaar oude paalwoningen. Hij is afkomstig uit het Middellandse Zeegebied. Hij was al bekend bij de Grieken en de Romeinen. De Romeinen brachten hem mee naar onze streken waar de wortel groter werd dan in het Zuiden.
Tot de komst van de aardappel was pastinaak een belangrijk voedingsmiddel. Nadien is de teelt van pastinaak verdrongen door de aardappel en later door de wortel.
Pastinaak groeit in het wild en in wegbermen, in weilanden, aan de rand van velden. Het is een tweejarige plant met een witte, vlezige penwortel. Aan de buitenkant is de wortel crèmekleurig. De hals groeit bovenaan de wortel naar binnen toe. Daar ontspringen de diep ingesneden bladeren. Pastinaak is een robuuste plant die in het 2de jaar een holle bloeistengel vormt die tot 2 meter hoog kan worden, vol geelgroene bloemschermen. Het zaad is plat, gevleugeld aan de rand en lichtbruin van kleur. De zaden blijven slechts 2 jaar kiemkrachtig. Pastinaak is vorstbestendig en de wortels kunnen ‘s winters in de grond blijven.
Pastinaak is gemakkelijk te telen en bewaart in de winter. Men kan zaaien van maart tot juli. De zaden hebben een lange kiemtijd, tot vijf weken kan het duren voor de plantjes opkomen. De eerste blaadjes na de kiemblaadjes lijken nog helemaal niet op de volwassen bladeren: ze zijn nog voller en eerder hartvormig. Let dus goed op dat je ze herkent. Zaai op voldoende afstand zodat de wortel kan uitgroeien. Pastinaken groeien diep en zijn het gemakkelijkst te oogsten in losse grond.
In het handboek van Velt staat dat je pastinaak kan zaaien tussen vroege aardappelen. Eens de aardappelen gerooid, hebben de planten nog voldoende tijd om uit te groeien. Misschien eens uitproberen?
Van zodra de wortels enige omvang hebben kan je ze oogsten. De hals zit meestal net onder grond. Je kan met de vingers voelen hoe groot de omvang is. De lengte van de wortel is niet te zien maar is afhankelijk van de variëteit. Met een spitvork kan je ze uit de grond halen. Probeer hierbij de wortel niet te raken.
Je kan best oogsten voor onmiddellijk gebruik. De schil wordt immers snel kurkachtig en is dan nog moeilijk schoon te krijgen.
In de winter kan je de wortels in de grond laten of ze inkuilen. Bedenk wel dat woelmuizen en –ratten liefhebbers zijn van de wortels.
Je kan ook een exemplaar laten uitzaaien. Hiervoor laat je de pastinaak overwinteren in de tuin en in het volgende jaar gaat hij bloeien. Hij bloeit prachtig en als schermbloemige is het een nuttige plant in de tuin. Schermbloemigen trekken immers insecten aan die natuurlijke vijanden zijn van meerdere ongewenste insecten zoals luizen.
Pastinaak is een robuuste plant die veel ruimte inneemt als ze bloeit en nadien zaad draagt.
De wortel van pastinaak is aromatisch, ietwat zoet maar ook soms wat bitter. Je kan hem zowel rauw als gestoofd klaarmaken. Hij wordt als groente klaargemaakt of in groentemengsels verwerkt en in stoofpotten. Hij is heel geschikt om aan diverse soepen toe te voegen: hij maakt ze fluweelromig zonder room toe te voegen. Ook soep van enkel pastinaak, een ajuin en laurierblad met een beetje verse peterselie op het eind is heel lekker.
Je kan de wortel in stukjes snijden en samen met worteltjes klaarmaken met toevoeging van Provençaalse kruiden.
Pastinaak hoef je niet te schillen als hij vers is. Schoonschrobben volstaat. Maar de schil wordt snel kurkachtig en dan is het beter hem te schillen.
Deze plant zou aan haar naam komen omdat, volgens een legende, Maria bij haar vlucht uit Bethlehem voor Herodes bij het zogen van Jezus enkele druppels melk morste op een distel. Sindsdien heeft deze plant witte vlekken op haar bladeren als herinnering aan deze gebeurtenis.
Mariadistel is inheems in Klein-Azië, Noord-Afrika, Zuid-Europa.
Ondertussen is ze uitgezwermd over heel Europa tot in het Noorden toe. Mariadistel is in de aarde verankerd met een dikke penwortel. De plant begint met een rozet waaruit nadien de bloeistengels omhoogschieten. [Read more…]
Een plantje dat al jaren opduikt in onze tuin en niet zo direct een nut lijkt te hebben is de duivenkervel. Een fragiel, mooi bloeiende en zich goed uitzaaiende plant die welkom is, al is het maar voor zijn uiterlijk dat toch net wat anders is dan de meeste planten en daardoor direct opvalt in een zee van planten.
Al heel mijn leven lees ik veel boeken. Sommige periodes wat meer, soms wat minder, maar zeker als jongen heb ik enorm genoten van de vele andere werelden die bereikbaar werden door boeken. Zo heb ik op jonge leeftijd de reeks (toen nog maar 4 boeken) van De Aardkinderen gelezen, een reeks over het leven van het meisje Ayla in de prehistorie. De beschrijving van de natuur, van de leefomstandigheden toen, hoe de mensen aan eten geraakten, hoe er gejaagd werd: het is allemaal zo doordacht en accuraat dat je helemaal mee bent in het verhaal.
Een kritiek op de boeken is soms dat er heel uitgebreid wordt ingegaan op de werking van kruiden. En dan meestal met de nadruk op medisch gebruik. Er staan in de boeken inderdaad lange beschrijvingen van planten, vindplaatsen, bloeittijdstippen, gebruik en toepassingen, maar deze vind ik absoluut niet storend. Ze geven een extra dimensie aan het verhaal, want toen waren kruiden (zowat alle planten eigenlijk) zeer belangrijk en vormde plantenkennis een essentieel onderdeel om te overleven.
Het zou niet slecht zijn mochten mensen ook in deze tijden wat meer kennis van deze zaken hebben …
De naam, look-zonder-look, vertelt ons dat deze plant naar look geurt maar geen look is. Het is een kruisbloemige en helemaal geen familie van de look. Nochtans als je een blaadje kneust, verspreidt zich een lookgeur.
Deze plant komt vooral voor in Europa en in het westen van Azië. In België is ze ruim verspreid in bossen, hakhout, in struikgewas, verwaarloosde parken en tuinen. Vandaar dat ze vaak het etiket ‘onkruid’ krijgt opgeplakt.