Wellicht ken je hondsdraf wel. Het is een plant die je niet moet kopen, ze is spontaan aanwezig in de tuin. Misschien heb je al meerdere keren de plant verwenst. Ze kruipt immers heel snel door de tuin. Ze heeft zelfs graag een mulchlaag! In de winter groeit ze gewoon verder onder de mulch om in het voorjaar ineens massaal op te duiken. Toch is ze waardevol.

Naam

De oorspronkelijke naam was ‘hedera terrestris’ wat ‘grondklimmer’ wil zeggen, zoals in het Engels ‘ground-ivy’ en in het Frans ‘lierre terrestre’. Linaeus maakte er Glechoma hederacea van. Het tweede deel van de naam ‘hederacea’ verwijst nog naar ‘hedera’ dat klimop betekent.

De Nederlandse naam ‘hondsdraf’ is een ver doorgevoerde verbastering van een oudhoogduits woord ‘gundreba’. Daarin betekent ‘gund’ wonde, vocht, etter en ‘reba’ is rank. Dit betekent dus een plant die over de grond kruipt en zwerende en etterende wonden geneest. Deze naam vertelt ons meteen heel wat over hondsdraf.

Voorkomen

Hondsdraf is een kosmopoliet en komt voor in heel Europa, Noord-Azië, China, Japan en Noord-Amerika. Hondsdraf is zeer algemeen in onze streken in heggen, houtkanten, bossen, bosranden en tuinen. Deze plant vormt hele tapijten op schaduw– en voedselrijke plekken en ze groeit graag onder brandnetels. Ze behoort tot de veertig meest voorkomende plantensoorten in onze vegetaties. Ze groeit immers op zowat alle bodems als er maar voldoende vocht en humus aanwezig is. Wat licht betreft is hondsdraf niet kieskeurig.

Beschrijving

Hondsdraf is een overblijvende plant die bijna het gehele jaar door groen blijft. Ze wortelt ongeveer 20 cm diep. Uit de wortelstok groeien vierkante, harige stengels, kruipende en rechtopstaande. De rechtopstaande stengels zijn bloeistengels die zich oprichten en 15 tot 30 cm hoog kunnen worden. De kruipende stengels blijven zich verder zetten over de grond en aan deze stengels groeit bij elke knoop een bosje wortels.

De bladeren zitten in tegenover elkaar staande paren op een lange steel en zijn grof gekarteld, de onderste zijn niervormig en de bovenste eerder hartvormig. Vaak zijn stengels en bladeren, vooral onderaan, rood-violet getint. De bloei begint in maart en duurt tot juni. De bloemen staan in schijnkransen met maximum zes maar meestal minder per krans. De bloemblaadjes zijn paarsblauw tot lila, uitzonderlijk rood of wit.

Wat het uitzicht betreft, lijken de blaadjes van hondsdraf op die van het maarts viooltje. Maar de bladeren van het maarts viooltje zijn glad en plooien zich in het midden enigszins naar elkaar toe. Bovendien kruipt het maarts viooltje niet rond zoals hondsdraf maar groeit in pollen van waaruit enkele uitlopers vertrekken. Een andere manier om hondsdraf te herkennen is met de hand over de bladeren te strijken. Ogenblikkelijk komt er een aparte geur vrij, het is immers een aromatische plant. De geur verspreidt zich vanuit de klierharen aan de onderzijde van de blaadjes.

Gebruik medicinaal en in de keuken

Hondsdraf heeft heel veel volksnamen wat erop wijst dat de plant veel gebruikt werd. Vroeger werd het kruid algemeen gebruikt als geneeskruid zonder meldingen van vergiftigingen. Er is een hele waslijst van gezondheidsproblemen waarop hondsdraf een heilzame uitwerking heeft. Maar vooral als heelmiddel voor wonden en verzweringen en voor de luchtwegen. Maurice Mességué, een gekende Franse kruidendokter uit de vorige eeuw gebruikte het onder de naam ‘aardveil’ met succes voor zweren, wonden en longaandoeningen.

Je kan het ook, met mate, gebruiken in de keuken. Er zijn voldoende recepten in omloop. Toch is het een kruid dat wettelijk verboden is als voedingsmiddel te verkopen omdat er leverschade kan ontstaan bij te hoge dosis.

Hondsdraf bevat veel vitamine C en heeft een licht bittere, kruidige smaak. Voor gebruik in de keuken neem je best jonge, verse scheuten voor de bloei. Je kan ze fijngehakt in soepen, salades en kruidengerechten doen. Het is bijvoorbeeld een ingrediënt van de Diestse koeken. Samen met enkele hondsdrafbloemetjes kan je er ook kruidenboter mee maken.

Voor men hop gebruikte werd, vooral in Engeland, hondsdraf gebruikt om bier te klaren. Het maakte het bier niet alleen helderder maar ook aromatischer en het verbeterde de houdbaarheid.

In de herfst  groeien er soms harige gezwellen op de bladeren. Deze worden gevormd door galwespen en ze dragen sterk het aroma van hondsdraf. Vroeger werden die gegeten door de Franse boeren.

In de tuin

Hondsdraf wordt gewaardeerd door vele bijen zoals door een aantal solitaire bijen namelijk de andoornbij, de bosmetselbij, de blauwe metselbij, de gewone sachembij, de gouden slakkenhuisbij, de grote wolbij en de kattenkruidbij.

Hondsdraf is onaantrekkelijk voor herbivoren en giftig voor paarden. Ook konijnen eten niet van hondsdraf.  Maar rundvee en schapen eten het graag, zo lees ik.

Besluit

Een plantje dat de moeite waard is om hier en daar toch te laten groeien en rondstruinen in de tuin, hier en daar een mooi tapijtje te laten ontstaan maar behoedzaam mee om te gaan voor inwendig gebruik.

Waar je het laat groeien vormt het een stevige bodembedekking.

Foto: Wikimedia Commons

Volgende Stap?

Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!