In ons land zijn 2 lindes inheems nl. de zomerlinde of Tilia platyphyllos en de winterlinde of Tilia cordata.

De winterlinde is een prachtige boom die tot 35 m hoog wordt, vaak met een brede kroon. Het blad is breed-hartvormig tot rond. De bovenzijde is donkergroen, de onderzijde blauwgroen tot blauwgrijs, onbehaard, behalve in de oksels van de nerven een roestbruine of roodachtige beharing.

De zomerlinde verschilt in niet zoveel van de winterlinde. Zo is o.a. het blad iets groter en de onderzijde is zacht behaard, met witte toefjes haren in de nerfoksels. De bloeiwijze is meer hangend en heeft 2 tot 5 bloemen.

Geschikt voor thee

In tegenstelling tot de meeste andere bomen bloeit de linde pas laat in het seizoen, omstreeks juli. Dit komt omdat de linde bloeit aan twijgjes die pas dat jaar gevormd zijn. De bloeiwijze bestaat uit een bloemgestel voorzien van een speciaal gevormd langwerpig blad, waardoor zaadverspreiding met de wind mogelijk wordt.

De bloesem wordt samen met het schutblad geplukt. Een belangrijke inhoudsstof is de etherische olie met o.a. farnesol, dat de aangename geur veroorzaakt. Naast nog heel wat andere stoffen bevat lindebloesem ook veel slijmstof.

Lindebloesem is een lekkere winterthee, die menige verkoudheid kan voorkomen wanneer men na een tijd in de kou zich opwarmt met een tas warme lindebloesemthee.

Lindebloesem werkt zweetafdrijvend, verhoogt de weerstand en de slijmstoffen werken verzachtend. Lindebloesem heeft een breed werkingsspectrum als verkoudheidswerend middel door de complexiteit van zijn inhoudsstoffen. De thee is samen met vlierbloesem zeer nuttig bij de behandeling van griep- en koortstoestanden. De thee werkt ook rustgevend en slaapbevorderend.

Belangrijk in de geneeskunde

Vroeger werd lindehoutskool gebruikt voor toepassing in de geneeskunde. Bij het passeren van het maag/darmkanaal bindt de houtskool de rottings- en gistingsproducten, evenals bacteriëngiften en maakt ze daardoor onschadelijk.

Lindebomen waren vroeger zo belangrijk dat er bij koninklijk decreet bevolen werd lindebomen langs de wegen te planten en de oogst te bewaren voor de ziekenhuizen. De linde heeft een groot bodemverbeterend vermogen, de bladval gebeurt zeer snel en hij geeft een milde humus. Ze overleeft zelfs zeer drastische snoeiing. Daarom is ze ook heel geschikt als hakhout.

Vroeger plantte men ook leilindes voor het huis omwille van de zonnewerende functie tijdens de zomer, een gewoonte die stilaan terugkeert. Met het snoeihout stookten bakkers hun ovens en mandenvlechters gebruikten het als korfhout. De twijgen zijn immers heel buigzaam zoals van de wilg.

Lindehout is zacht, licht en niet duurzaam. Het wordt gebruikt voor houtsnijwerk omwille van zijn zachtheid en zijn homogeniteit. Veel heiligenbeelden in kerken zijn uit lindehout. Soms werd het het ‘heilig hout’ genoemd omdat men de godenbeelden uit lindehout sneed. Verder werd het ook gebruikt voor speelgoed, tekengerief, tekenplanken, potloden, kaders, meubels en kisten. Het trekt nooit krom.

Bloeiende lindes trekken veel bijen aan en geuren heerlijk. De takken met bloesem zijn heel decoratief en worden dan ook bij bloemschikken gebruikt. Extracten of infusies worden toegevoegd aan haarwasmiddelen en verzachten het haar.

Een heilige boom

Reeds zeer lang is de linde een heilige boom. Voor Siegfried, de held van de Nibelungen, speelt de boom een noodlottige rol. Toen hij zich in het drakenbloed baadde om onkwetsbaar te worden, kleefde zich een lindeblaadje vast tussen zijn schouderbladen. Op die ene plek was hij kwetsbaar en daar getroffen zal hij omkomen.

Sinds de Keltische tijd is de linde in onze streken een cultuurboom, doelbewust in de menselijke omgeving geïntroduceerd. Hij was toegewijd aan Freya, godin van liefde en vruchtbaarheid. Hij werd ofwel bij de woning aangeplant als schutsboom voor de familie ofwel in het centrum van de nederzetting ter bescherming van de gemeenschap.

Vroeger werd bij de geboorte van de eerste nakomeling een linde in de tuin geplant. Onder de linde werd ook recht gesproken. De schepenbank vergaderde onder de dorpslinde (‘sub tilia’ vermelden de oude documenten) en sprak er recht ‘bij klimmende sonne’. De dorpslinde was vaak een étagelinde.

Deze bijzondere snoeivorm symboliseerde het opklimmen naar hogere levensvormen. Meestal waren er 3 étages. In de bovenste étage woonden de goden, in de middelste huisde het wereldlijk gezag en in de onderste het gewone volk. Bij feestelijkheden bracht men op het menselijk niveau een dansvloer aan, waar ook het orkest een plaatsje vond. Jongelieden spraken af onder de linde want daar mocht gekust worden. Een dansje onder of in de dorpslinde werd vaak gezien als een huwelijksbelofte.

Het christendom probeerde deze heidense gebruiken uit te roeien, maar dat lukte nooit helemaal. Zo plaatste men Mariakapelletjes in de lindebomen die zo tot Mariabomen werden uitgeroepen. De aanplant van lindebomen op markt- en kerkpleinen werd vooral gestimuleerd door Karel de Grote (742-814).

Vanaf de 16de eeuw werd de boom aangeplant in de voorpleinen van de middeleeuwse kastelen. Later werden linden aangeplant bij bijzondere gebeurtenissen. Zo zijn heel wat vrijheidsbomen linden. Nog later kreeg de lindeboom een toepassing als laanboom. In Berlijn was er tot de tweede wereldoorlog de beroemde straat met de lindebomen ‘Unter den Linden’. Het was een allée van 1 km lang met vier rijen eerbiedwaardige linden.

Ga dus opzoek naar een mooie linde, geniet van zijn geurige bloesems bij het begin van de zomer maar pluk er ook en bewaar ze voor de wintertijd wanneer griep en verkoudheid hun opwachting maken.

Deze tekst is eerder verschenen in ‘De Sapstroom’, een trimestrieel contactblad van Yggdrasil. Meer informatie vindt u hier: Een didactisch-ecologische ontmoetingsplaats.

Volgende Stap?

Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!