Momenteel hoort en leest u niet anders dan problemen met bijen die massaal sterven. De grote schuldige is de landbouw met zijn pesticiden, met name de neonicotinoïden. Volgens de gangbare pers is de mens afhankelijk van de bestuiving door honingbijen en komt de wereldbevolking in gevaar wanneer de honingbij uitsterft omdat er geen voedsel meer gekweekt kan worden.

Er zit wel een kern van waarheid in dit verhaal, maar het probleem is veel breder en er zijn meer bestuivers dan enkel honingbijen.

Bijen sterven massaal

Dat de imkers sinds enkele jaren massaal bijen verliezen kan niet ontkend worden, dat enkel bestrijdingsmiddelen hiervan de oorzaak zijn is de waarheid geweld aan doen. Het is een combinatie van factoren zoals onnatuurlijke imkeren, gebrek aan habitat, pesticiden, tekort aan stuifmeel door monoculturen, de varroa-mijt …

Aan bijna al deze factoren kunnen wijzelf ook iets veranderen, want het zijn niet alleen de honingbijen die bestuiven en lijden onder de huidige omstandigheden! Er zijn heel veel soorten solitaire bijen (> 350 soorten in Nederland), hommels, kevers, vlinders, wespen en andere insecten die instaan voor de bestuiving. Ook deze soorten sterven massaal en kampen met grotendeels dezelfde problemen als de honingbij.

Wat kunt u doen in uw tuin?

Iets wat sterk in opmars is zijn bijenhotels. U kunt ze bij wijze van spreken op elke straathoek kopen en het zijn kleine constructies die u gemakkelijk ergens in de tuin kwijt geraakt. En daar stopt de bijdrage van de meeste mensen.

Maar u kan – moet – eigenlijk nog een stap verder durven zetten. Niet enkel een bijenhotel zetten, maar steek de handen uit de mouwen en maak er ineens een insectenhotel van. Voorzie opgerold karton, boomstammetjes, holle stengels van vlier, bladeren, leem met stro erin, los stro en een vlinderkast en trek zo een breed publiek aan nuttige insecten aan die u op allerlei manieren helpen.

Leg een stapel stenen onder het hotel, gooi takken, stronken en snoeiafval op een hoop en laat dit langzaam verteren, bouw een takkenril (klein of groot), leg een klein vijvertje of poeltje aan, kuis uw tuin pas in het voorjaar op en trek zo nog een breder publiek van oorwormen, egels, kikkers, padden, vlinders, lieveheersbeestjes, sluipwespen, kevers … aan waardoor uw soortendiversiteit en dus ook de rijkdom van uw tuin immens toeneemt.

Waarom hier ophouden?

Maar huisvesting is niet het enige probleem, een veel groter probleem voor insecten en dan zeker voor bijen is voedsel. Door monoculturen, opkuisdrift van tuinders en verregaande betonnering van Vlaanderen, is het voor deze insecten moeilijk om voldoende eten te vinden. Zeker in het vroege voorjaar en het late najaar zijn beschikbare nectarbronnen heel schaars. Insecten die niet met voldoende voorraad de winter ingaan, overleven deze lange koude periode niet.

Mogelijke oplossingen hiervoor zijn het omvormen van een stuk gazon tot bloemenweide, het aanplanten van langbloeiende klimplanten, het laten staan van een hoekje brandnetels … Het draagt allemaal bij tot het verbeteren van de leefomstandigheden voor de insecten die ons helpen bij het kweken van ons eten.

Insecten zijn koudbloedig en hebben nectar nodig als brandstof om te leven en te overwinteren. Wanneer de insecten na de winterrust actief worden, zijn ze verzwakt en hebben ze honger. Zorg dus dat u vroegbloeiende soorten zoals Speenkruid en Klein Hoefblad heeft staan en zet ze bij voorkeur op een zonnige plaats. Ze zullen vroeger bloeien en de zon helpt de foeragerende insecten opwarmen.

In de zomerperiode, wanneer er veel planten bloeien is voedsel niet zo’n probleem, maar in het najaar moeten ze een voorraad aanleggen om de winter door te komen. Bloeiende planten zijn dan niet vanzelfsprekend en het helpt indien u dan enkele specifieke planten zoals een bolklimop, aster- en sedum-soorten aanplant.

Verschillende voordelen van insecten in de tuin

Het kost u uiteindelijk niet veel moeite om uw tuin gastvrij te maken voor nuttige insecten en het levert u zelfs vele voordelen op. Veel meer vlinders in de tuin, mooie bloemen van vroeg in het voorjaar tot laat in het najaar.

Ook gaan de talrijke aangetrokken insecten een soort ecosysteem vormen waardoor ook plagen veel minder gaan voorkomen in uw (groente)tuin. Alles houdt elkaar wat in evenwicht zodat uw tuinwerk ook aangenamer wordt.

Houd er wel rekening mee dat het enkele jaren kan duren voordat uw insectenhotel volgeboekt is, vooraleer de ligweide aan uw poel ingepalmd is door kikkers en de takkenril is bewoond door vogels, insecten en egels.