[mashshare]

Meer dan 20 jaar geleden zijn we begonnen met het project Yggdrasil. Nu is het al redelijk eenvoudig om informatie te vinden over permacultuur, maar je moet je eens voorstellen hoe je naar informatie over permacultuur moest zoeken 20 jaar geleden, voor internet!

Juist ja, bijna onmogelijk. Dus deden we wat we dachten dat juist was: de bodem afdekken met een laagje stro.

Maar mijn ouders tuinierden al vele jaren volgens Velt-methode en daar is mulchen een dun laagje leggen. Het resultaat was een bed met een mulchlaag van stro waar onkruid doorkwam en de bodem toch beenhard en droog werd. De eerste oogst van aardappelen hebben we uit de grond gehaald met een pikhouweel. Niet echt voor herhaling vatbaar.

Onze bodem was een akker waar jarenlang een monocultuur van maïs en aardappelen op gestaan had, de organische stof in de bodem was volledig opgebruikt, met alle gevolgen vandien.

Een oplossing was het gebruik van compost, iets wat mijn ouders gezien hadden in de Jean Pain tuin. We zijn dan ook het jaar erop gestart met het gebruik van een dikke laag groencompost die niet ondergewerkt wordt, het resultaat is ondertussen welbekend en iets wat we in al onze cursussen en rondleidingen promoten.

Voordelen van groencompost

Doordat je compost gaat gebruiken, breng je ineens heel veel organisch materiaal op je bodem dat dient als voedsel van je bodemleven. Doordat je groencompost gebruikt zit er veel minder stikstof in de compost en krijg je een veel gelijkmatigere groei van je planten. Het bodemleven wordt trouwens beter gestimuleerd door de deze soort compost, een te veel aan stikstof in je bodem heeft enkel nadelige effecten.

Maar terug naar het organisch materiaal in de compost: dit vormt de hoeksteen van de opbouw van je bodem. Want uiteindelijk heb je een goed functionerend bodemleven nodig om je bodemstructuur op te bouwen, om je planten van voedingsstoffen te voorzien en om bodemschimmels en -plagen te vermijden. Kunstmeststoffen, ecologische meststoffen en gieren zijn hiervoor niet geschikt, je hebt echt gewoon organisch materiaal nodig, in welke vorm dan ook.

Wij hebben ervoor gekozen om dit in de vorm van compost toe te dienen, omdat je zo met een beperkt volume heel veel organisch materiaal kan toedienen. Als je zelf composteert dan weet je wat ik bedoel: een kubieke meter organisch materiaal krimpt tot enkele kruiwagens verteerde compost. Door dus deze geconcentreerde vorm van organisch materiaal aan te bieden zal je een snel effect hebben op je bodem en gaat deze in enkele jaren spectaculair verbeteren.

Zo krijg je meestal na een 3 – 4-tal jaren een goede bodem waar je niet veel extra compost meer moet aan toevoegen. Gewoon mulchen met vers organisch materiaal zoals gras, blad of smeerwortel volstaat dan om het organische materiaal in de bodem op peil te houden.

Tot zover de theorie, in de praktijk komen er direct enkele vragen naar boven 🙂 .

Kleine en traag is een permacultuur-principe

Door compost op je bodem te leggen ipv onverteerd organisch materiaal sla je eigenlijk een stap over en ga je je systeem in een sneltempo opbouwen. Nochtans is het volgens een principe van permacultuur onverstandig om dit te doen en moet je kleine aanpassingen doen zodat je systeem geleidelijk verandert.

We gebruiken dan ook nog eens dikke lagen compost zodat je echt wel over een ingrijpende aanpassing kunt spreken. Maar is dat slecht?

Je kan hierbij de keuze maken: ofwel gebruik je veel compost en kan je in het eerste jaar al behoorlijk wat groenten kweken en oogsten. Na enkele jaren is je tuin al sterk geëvolueerd en ben je goed op weg naar een succesvolle (in al zijn aspecten, niet enkel opbrengstgewijs!) natuurlijke moestuin.

Of je kiest voor de trage oplossing waarbij je onverteerd organisch materiaal gebruikt en zo je bodem traag maar gestaag opbouwt. Het resultaat zal veel moeizamer komen. De bodem vormt de basis van je tuin, zolang deze niet op orde is, gaat ook de rest nog niet heel vlot lopen. Ik ben ervan overtuigd dat problemen met slakken, rupsen, schimmels … vaak hun oorsprong vinden in de bodem. Planten zijn niet echt gezond, mankeren mineralen voor allerlei processen, de connectie met de bodemschimmels is nog afwezig … waardoor ze gevoeliger zijn.

Het probleem wanneer je in dit geval voor de trage oplossing kiest is dat de opstartfase een moeizame periode wordt waarin je nog heel wat tegenslag tegenkomt. Tuinieren is voor een beginner altijd een beetje zoeken en ervaring opdoen. Wanneer de eerste jaren moeilijk verlopen, is de kans groot dat natuurlijk tuinieren overboord wordt gegooid en dat men teleurgesteld een andere manier kiest (soms zelfs met gif en spuiten) of gewoon stopt met tuinieren.

En dat is spijtig, want het kan perfect anders!

Start met een stevige injectie van organisch materiaal in de vorm van compost, hou dit enkele jaren op peil en je bent vertrokken. Problemen zoals slakken verdwijnen meestal na een 4-tal jaren, de tijd die je bodemleven nodig heeft om je bodem op orde te krijgen.

In dit geval pleit ik dus voor snel, maar dat moet niet perse op grote schaal zijn. Je kan best met een klein stukje beginnen in je moestuin en van daaruit geleidelijk aan de rest van de moestuin omvormen (klein en toch traag dus :-).

Alles uit eigen tuin of invoeren?

Een ander probleem waar veel mensen mee zitten is dat ze een natuurlijke tuin willen met een gesloten kringloop, en dus de compost voor de bedden zelf willen aanmaken.

En dat is helemaal geen evidentie. Want zoals ik in het begin al heb aangehaald, je hebt echt wel veel organisch materiaal nodig om grote hoeveelheden compost te maken.

En ook hier moet je dus weer een keuze maken.

Ga je voor aangekochte compost en verbeter je je bodem op elke jaren zodat je goed vertrokken bent?

Of kies je ervoor om enkel eigen compost te gebruiken en zo vele jaren bezig te zijn met het verbeteren van je bodem?

Ik weet wat ik zou kiezen en wat ik jou zou aanraden, maar misschien dat het volgende argument je kan helpen 🙂 .

Je bodem heeft een achterstand

Je kan ervan uitgaan dat je bodem een tekort heeft aan organisch materiaal en dat je dus met een grote achterstand begint. Dit tekort zal groot zijn indien de bodem nog nooit gebruikt is voor een moestuin, kleiner wanneer je al lang ecologisch tuiniert en compost hebt gebruikt. Maar wanneer je start, zal je een achterstand in bodemleven en organisch materiaal moeten ombuigen.

Om deze achterstand in te halen vind ik het veroorloofd om tijdelijk te tuinieren zonder gesloten kringloop. Koop goede compost aan, help je bodemleven en je groenten en na enkele jaren is de achterstand weggewerkt. Je bodem gaat dan niet meer zo hongerig zijn naar organisch materiaal en je zal vanaf dan kunnen voldoen met je eigen compost.

Sterker nog, na een periode zal je zelfs geen compost meer moeten gebruiken, maar volstaat mulchen met vers organisch materiaal! Je kan dan perfect verder met een gesloten kringloop, de achterstand is verleden tijd en het niveau van organisch materiaal in de bodem houd je nu hoog met eigen materiaal.

Mijn advies

Een snelle start door het wegwerken van de achterstand van je bodem is sterk aan te raden. Begin met enkele jaren grote hoeveelheden (groen)compost toe te dienen, verbeter je bodem en zorg dat je direct een goed gevoel hebt bij je moestuin.

De eerste periode van omschakeling is niet eenvoudig want je kleine eco-systeem moet zich nog opbouwen, maar een sterke bodem maakt al snel een groot verschil.

Volgende Stap?

Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!