Niet alle tuinbewoners zijn even opvallend en zichtbaar. Zo zijn aaltjes in grote getale aanwezig in de tuin zonder dat we het misschien beseffen.

Bij het woord aaltjes zullen vele tuinders een negatief gevoel krijgen. Dat komt omdat men het in klassieke tuinboeken meestal enkel heeft over de aaltjes die schadelijk zijn voor de groenten die we telen. Maar er zijn ook nuttige aaltjes die onze tuin bewonen en hoe meer, hoe beter.

Een overvloed

In de bodem zitten heel veel aaltjes. Dit zijn meercellige diertjes, kleine rondwormen, meestal onzichtbaar voor het oog. Ze behoren tot de Nematoden. Ze leven in zowat alle bodems en er zijn heel veel verschillende soorten aaltjes. Alleen al in de bodem zijn er planteneters, bacterie-eters, schimmeleters en rovers die leven van ééncelligen.

De wortelaaltjes en wortellesieaaltjes behoren tot de planteneters en tasten sommige planten aan door in de wortel door te dringen. Meestal heeft men het enkel over deze aaltjes. De remedie die algemeen gekend is zijn de afrikaantjes of tagetes, ook soms stinkertjes genoemd. Men noemt ze vaak als bodemontsmetters omdat ze de wortelaaltjes lokken. Wanneer ze dan de wortel binnendringen ontstaat er door een chemische reactie ozon waardoor het aaltje verbrandt.

Dit werkt echter enkel als je een stuk grond vol afrikaantjes zet zonder andere planten ertussen, zelfs geen onkruid waarop de aaltjes kunnen overleven. Hier en daar een afrikaantje tussen zou niet werken, ook al wordt de populatie wellicht wel verminderd. Van de afrikaantjes is het vooral het gewone afrikaantje ‘Tagetes patula’ dat goed werkt, Tagetes erecta
heeft ook effect maar minder.

Tagetes patula werkt het best

Dit wordt gemeld in een onderzoek van de IKC-kerngroep Meerjarenplan uit 1997 ‘Tagetes als grondontsmetter ter bestrijding van wortellesieaaltjes’. De wortellesieaaltjes komen voor op peen, sla, andijvie, augurk, prei, selderij, witlof en aardbeien. Ook rozen kunnen aangetast worden door dit aaltje, net zoals alle andere leden van de rozenfamilie.

Cysteaaltjes die de aardappelen aantasten, dus voor aardappelmoeheid zorgen, zijn niet gevoelig voor het afrikaantje.

Soms vermeldt men ook kogeldistel, goudsbloem, Rudbeckia, kamille en Griekse alant als bodemontsmetters maar dat is enkel bewezen voor Tagetes, Echinops (kogeldistel) en Inula helenium (Griekse alant). Ik heb ook niet kunnen vinden op welke soort aaltjes die andere planten effect zouden hebben.

De bodem is (weeral) de basis

Het is dus echt niet zo eenvoudig en éénduidig om met planten de bodem vrij te maken van bepaalde soorten aaltjes. Maar het is het beste te zorgen voor een gezonde bodem. De schadelijke aaltjes zijn veel kleiner dan de aaltjes die geen schade toebrengen aan de planten. De kleine, plantenetende aaltjes kunnen zich veel beter verplaatsen in een compacte grond. De grotere aaltjes, die de kleinere opeten, hebben een bodem met een goede structuur, d.w.z. een kruimelige structuur, nodig om zich te kunnen verplaatsen. Daarom is bodemzorg heel belangrijk.

Op http://www.plantenziektekunde.nl/aaltjes staat het volgende te lezen:

‘Nematoden vervullen een belangrijke plaats in het voedselweb: ze eten en worden gegeten en zijn op die manier onmisbaar voor het ecosysteem, zowel in de natuur als in de landbouw. De aanwezigheid van veel nematoden die geen planten aantasten in de bodem is een aanwijzing dat de grond heel gezond is. Nematoden die planten aantasten vormen binnen de nematoden een minderheid.’

Zie ook: http://blog.natuurlijkemoestuin.be/soms-zo-logisch/. Zo zien we alweer dat we niet te snel moeten oordelen over ‘nuttig of schadelijk’ maar dat een gezonde bodem de basis is. In een goede grond zijn vooral nuttige gasten. Deze tekst staat ook in onze brochure ‘Uw tuinplanten. Meer functies dan u kan vermoeden…’, te koop op Yggdrasil voor € 12,50.

Deze tekst is eerder verschenen in ‘De Sapstroom’, een trimestrieel contactblad van Yggdrasil. Meer informatie vindt u hier: Een didactisch-ecologische ontmoetingsplaats.

Volgende Stap?

Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!